«تمامی مشکلات جهان را در یک باغ می توان حل کرد»
به تازگی این فرصت به دست آمد که با پرداخت مبلغی بسیار ناچیر در یک دوره ابتدایی برای کشاورزی پایدار شرکت جویم. موضوع مربوطه مدتی است ذهن مرا بخود مشغول نموده است. البته تا کنون اطلاعات چندانی در این باره نداشتم. قصد من در این یادداشت معرفی اصول کشاورزی پایدار است. علاوه بر آن در آینده نیز در چند مقاله، نمونه های چندی از آن را در اردن، زیمبابوه واریتره معرفی خواهم نمود. مدل های مزبور نشانگر آن اند که چگونه می توان اراضی به شدت شور وآسیب یافته را با استفاده از وسایل ساده و امکانات موجودِ در محل احیاء نمود.
کشاورزی پایدار Permakultur
واژه ی Parmakultur (بفارسی پرما کالچر) ترکیبی است از مفاهیم permanent به معنی دائمی و پایدار و agrikultur به معنی کشاورزی. تعاریف مختلفیبرای کشاورزی پایدار وجود دارند و جوهر آن در این است که نظامی است عملی برای زیستن پایدار و احیای زمین و اجتماعات. مبانی این روش بر توجه و دقت روی پرنسیپ ها و نمونه های طبیعی قرار دارند. کشاورزی پایدار به ما می آموزد نظام های زنده را در کلیتِ آنها بنگریم و ارتباط میان اشیاء را در چارچوبی ارزشی تقویت نمائیم، بجای آنکه در توجه نمودن به جزء جزء آنها باقی بمانیم. این کشاورزی نیروی انسانهای سراسر جهان را در این جهت تقویت می نماید که نظام های دینامیک و مقاوم و پروژه هایی را بوجود آورند که با طبیعت همساز باشند، بجای آنکه علیه آن عمل نمایند.
کشاورزی پایدار بر سه ارزش اساسی متکی است:
بذل توجه به رفتار در قبال طبیعت (earth care)
بذل توجه به رفتار در قبال انسانها (people care)
بده و بستان عادلانه با منابع (fair share)
:و برخی از اصول مهم کشاورزی پایدار بدین قرارند
زباله ایجاد مکن
تنوع را به بهترین میزان برسان
از امکانات موجد بهره برداری نما
بدان که هر عنصر دارای نقش های متفاوتی است
با کمترین تغییر بالاترین اثر را بدست آور
بدان که راه حل در خودِ مشکل نهفته است
با استفاده از راه حل های خرد و آهسته کار کن
در انتخاب مکان، تناسب را رعایت نما
از نواحی خارج از مرکز بهره برداری کرده و قدر آنها را بدان
بدان که نتیجه کار به شرایط آن بستگی دارد
یک عنصر اساسی دیگر ایجاد محدوده هاست، محدوده هایی که متناسب با میزان نیازِ به کار انسانی تشکیل می گردند.
البته اصول مزبور چیز تازه ای نبوده و برای ما پذیرش آنها ساده است، اما بر اثر نحوه تولید صنعتی و مکانیزه و بخاطر توقعات اجتماعی، عقب رانده شده اند و این امریست که موجب نتایج فاجعه باری گشته است. اصول مزبور با نحوه فعالیت منفعت طلبانه اقتصاد سرمایه داری که بر نیازهای انسانی و طبیعت تسلط یافته اند، تعارض اساسی دارند. با کشاورزی پایدار می توان ساکنان کره ارض را بطور دائم ارتزاق نمود و بطوری که نمونه ی زیر نشان می دهد موفقانه به مبارزه با گرسنگی و فقر پرداخت. و این برخلاف راه حل های پر از تکنیک های پیشرفته ای است که شرکت های مونسانتو، بایر و سایر شرکت های عظیم در صنعت کشاورزی عرضه می نمایند. هدف آن شرکت ها ارتزاق جهانیان نبوده بلکه پر کردن جیب های سهامداران خود آنها می باشد.
سبز کردن صحرای اردن
یک تن از فعالان کشاورزی پایدار از اهالی استرالیا بنام گُف لاوتُن و همسر اردنی او خانم نادیا لاوتُن با پروژه های کشاورزی پایدار خویش در اردن نشان می دهند که چگونه می توان صحرا را آباد (سبز) نمود. ۹۲% اردن متشکل از صحرا بوده و دائم رو به گسترش است. کشور مزبور از کم آب ترین کشورهای جهان بوده و بهره برداری از منابع آبیِ تجدید پذیر در این کشور به میزان ۱۲۰% است. این بدان معنی است که منابع مزبور به زودی ته خواهند کشید. در کشاورزی صنعتی متکی بر استفاده فراوان از مواد شیمیایی همانطور که در سایر مناطق گیتی صورت می گیرد ۷۰% آبِ موجود، مصرف می شود. بهمین جهت احیای زمین از مسائلی است که ادامه حیات بدان بستگی دارد.
در سال ۲۰۰۱ با اولین پروژه ی گُف لاوتُن قطعه زمینی به مساحت ۴ هکتار احیاء گشت و آنهم در خشک ترین منطقه ی کره ارض که ۴۰۰ متر پایین تر از سطح دریا قرار داشته، به شدت آسیب یافته و زمینِ آن شور بود. برای این کار گودال های وسیعی (swals) که جمعا یک و نیم کیلومتر طولشان بود را برای جمع آوری قطرات آب باران ایجاد کردند. گودال های مزبور با قشری غیر قابل نفوذ از مواد طبیعی (Mulch) که به موازات ارتفاعات قرار داشتند روسازی گشت. در آن سویِ گودالها که رو به ارتفاعات بودند درختانِ مقاومِ بیابان زایِ دارای اَزُتِ فراوان و در سوی پائین ترِ آنها، انواع درختان میوه کاشته شد. مردم در ابتدا لاوتن و همکارانش را تمسخر می نمودند. زیرا گودالهای مزبور برای کاشتن محصولاتی که توسط آب باران آبیاری می شوند به میزان کافی صاف نبوده، دارای پستی و بلندی های بسیار بودند. اما در آنجا تغییرات غیر قابل باوری بوجو آمد: درختان انجیر در عرض چهارماه به میوه می نشست و این برای آن منطقه امری غیر ممکن بود. علاوه بر آن تشخیص داده شد که زمین ها، نمک زدایی شده بودند و آنهم با صرف ۲۰% آبی که معمولا برای نمک زدایی زمین بکار می رفت و زیرِ قشرِ فوقانیِ گودالها، به اندازه ای نمدار بود که حتا در جوار آنها رشد قارچ نیز مشاهد گشت. (مردم محل تا آن زمان قارچ ندیده بودند، زیرا در حافظه ی زنده ی آنها تا آن زمان آنهمه زمین نمدار وجود نداشت). در زمین جنب و جوش انواع حشرات و جانوران ریز بروز نمود. در فرشی آگنده از قارچ، ماده ای شبیه موم بوجود آمد که نمک را از خود رانده و با پوسیدگیِ آن، نمکِ زمین تبدیل به پوسته ای سخت گشت.
فاینانس پروژه ی مزبور با گذشت سه سال به اتمام رسید و از آن پس به حال خود واگذار گشت. هنگامیکه لاوتن پس از ۸ سال دوباره به آنجا سرکشی نمود البته تغییرات نامساعد اقتصادی بوجود آمده بود. اما با اینحال طرح اساسیِ نظام کشاورزی پایدار هنوز فعال بود و این خاصیت مقاوم آن را به اثبات رساند.
گُف لاوتن می گوید: «تمامی مشکلات جهان را در یک باغ می توان حل کرد» اما بسیاری از انسانها این را ندانسته و به همین دلیل نیز در آن تردید دارند.
اکنون لاوتن روی یک پروژه ی دیگرِ سبز کردن صحرا در جوار پروژه ی نخستین کار می کند، با فاینانس دراز مدت بخاطر دوام اقتصادی آن. از آن زمان پروژه های بسیاری بوجود آمده و فن آوری کشاورزی پایدار را کشاورزان کشورهای مختلف از یکدیگر می آموزند. پروژه ی کشاورزی پایدار در میان مردم طرفدارانی یافته و حتّا حکومت اردن نیز از آن حمایت می کند. این نشان می دهد که عطف پایه ای تفکر در این زمینه ضروری است.
در زمان خشکسالی سال ۲۰۰۸ محصول زیتون در سراسر اردن از بین رفت به جزء در کشاورزی پایدار در روستای بایوده (Bayoudah). ایجاد قشر طبیعیِ غیرقابل نفوذ و خاکِ برگِ حاصل آن باعث زنده ماندن درختان آنجا گشته بود.
ایجاد پوشش طبیعی گودال ها در پروژه کشاورزی پایدار در اردن
این سری تصاویر نمایانگر آبادی سرسبزیست که توسط پروژه ی «سبز کردن صحرا» در یکی از مناطق دارای سخت ترین شرایط آب و هوا در جهان بوجو آمد. حال اگر فقط بخش اندکی از پولی که برای جنگ ها و تسلط بر منابع نفت و سایر مواد اولیه که برای برپا نگاه داشتن ماشین سرمایه داری ضروری است برای اینگونه پروژه ها هزینه می شد، تا چه اندازه محیط زیست بهتر گشته و شانس زندگی انسانها بیشتر می شد؟
Hits: 0
