پاﺳﺦﻫﺎﻱ ﮔﺮﻱ ﺑﻜﺮ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﻭ ﺭﻳﭽﺎﺭﺩ ﭘﻮﺳﻨﺮ ﺣﻘﻮﻗﺪﺍﻥ
ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻜﺮ ﻭ ﭘﻮﺳﻨﺮ ﺑﻪ ﺳﻮﺍﻟﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺗﻴﺘﺮ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ، ﺧﻴﺮ ﺍﺳﺖ، ﺍﻣﺎ ﺧﻴﺮﻱ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻭﺍﮔﺮﻱ ﻛﺶﺩﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ. ﺑﻜﺮ ﻭ ﭘﻮﺳﻨﺮ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻣﺪﻋﻲﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻲﻧﻈﻤﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﻣﺎﻟﻲ ﺭﺥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﻭ ﺗﺒﺼﺮﻩ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺎﺩﻩ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ: ﻳﻚ، ﭘﺮﺭﻳﺴﻚ ﺑﻮﺩﻥ ﻭ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻧﺎﭘﺬﻳﺮﻱ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﻣﺎﻟﻲ، ﺍﻣﺮﻱ ﺫﺍﺗﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﻫﻢ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؛ ﺩﻭ، ﺍﻳﻦ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺩﺳﺖﺩﺭﺍﺯﻱ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﻮﺟﺐ ﻋﺪﻡ ﺗﻮﺟﻪ ﻓﻌﺎﻻﻥ ﺑﻪ ﺭﻳﺴﻚ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺍﮔﺮ ﺩﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ، ﻋﻼﺝ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺨﺺ ﺍﺳﺖ: ﺩﻗﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺭﻳﺴﻚ ﺑﺎﻻﻱ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﻣﺎﻟﻲ ﻭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻘﺮﺭﺍﺗﻲ ﺳﻔﺖ ﻭ ﺳﺨﺖ ﻭ ﺩﺍﺋﻤﺎ ﻧﻮﺷﻮﻧﺪﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺭﻳﺴﻚ ﺑﺎﻻ.
ﭘﻮﺳﻨﺮ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪﻫﺎﻱﺩﻳﮕﺮﻱﻧﻴﺰ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﺎﺷﻴﻪﺍﻱ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ. ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﻱ ﺯﻳﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ؛ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﺑﺎ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺗﻌﺎﺭﺽﻫﺎﻳﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ! ﭘﺎﺳﺦ ﭘﻮﺳﻨﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﺎ ﺧﺮ ﺭﺍ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﺪ ﻳﺎ ﺧﺮﻣﺎ ﺭﺍ؛ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺳﺎﺩﮔﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺟﻤﻊ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖﻫﺎ ﺭﺍ(ﻳﺎ ﺍﻧﺪﻛﻲ ﺍﺯ ﻫﺮ ﻛﺪﺍﻡ ﺭﺍ) ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲﺩﻫﺪ.
ﺑﻜﺮ
ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﺩﭼﺎﺭ ﺑﺤﺮﺍﻥ، ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﻘﺎﻻﺕ ﺩﺭ ﺗﺎﻳﻤﺰ ﻣﺎﻟﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﻫﻢ ﺩﺍﺷﺖ. ﺑﻲﻫﻴﭻ ﺗﺮﺩﻳﺪﻱ، ﺷﺪﺕ ﻭ ﻭﺧﺎﻣﺖ ﺍﻳﻦ ﺭﻛﻮﺩ ﺑﺰﺭگ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ، ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ «ﺁﺯﺍﺩ» ﻭ ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻳﺮ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﺑﻪ ﻣﻜﺘﺐ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺷﻴﻜﺎﮔﻮ ﻣﻮﻗﺘﺎ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﮔﺮﺩﺩ. ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻣﻦ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻﺕ ﺗﺎﻳﻤﺰ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻋﻼﻣﺖ ﺳﻮﺍﻝ ﻫﻢ ﻣﻲﺩﺍﺷﺖ: ﺁﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﺩﭼﺎﺭ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ؟ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻱ ﻣﻌﻴﻨﻲ ﺍﺯ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﻣﺜﻞ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺭﺥ ﺩﺍﺩﻥ ﺭﻛﻮﺩﻫﺎﻱ ﺷﺪﻳﺪ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺭﺍ ﻛﺎﻫﺶ ﺩﻫﺪ، ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﻛﻤﺎﻛﺎﻥ ﭘﺎﺑﺮﺟﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﻭ ﭼﺸﻢﺍﻧﺪﺍﺯ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺷﺪ ﺑﺎﻻﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪﺕ ﺩﺍﺭﻧﺪ.
ﺩﺭﺱﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﻋﺘﺪﺍﻝ ﺑﺰﺭگ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺩﻫﻪ 1980 ﺗﺎ ﺳﺎﻝ 2006 ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﺷﺪ، ﺑﺎ ﻭﻗﻮﻉ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺑﺰﺭگ ﺑﻪ ﻳﺎﺩ ﺁﻣﺪ. ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺱ ﺍﺯ ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎﻱ ﻣﺎﻟﻲ ﻭ ﻫﺮﺍﺱﻫﺎﻱ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻲﺛﺒﺎﺗﻲ ﺑﻨﻴﺎﺩﻱ ﺩﺭﻭﻥﺳﺎﺯﻱ ﺩﺍﺭﺩ. ﺩﺭ ﮔﺬﺷﺘﻪ، ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺱ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺑﺎ «ﻫﺠﻮﻡ» ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭﻱ ﻣﻲﺷﺪ ﻫﻤﺎﻥ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻃﻲ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺑﺰﺭگ ﺩﻫﻪ 1930 ﺭﺥ ﺩﺍﺩ. ﺑﻲﺛﺒﺎﺗﻲ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺪﺭﻥ ﺣﺎﻻ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺑﻂ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺑﻪ ﻫﺠﻮﻡ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؛ ﭼﻮﻥ ﺑﻴﻤﻪ ﺳﭙﺮﺩﻩﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻳﻢ، ﺑﻠﻜﻪ ﺩﺭ ﻋﻮﺽ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﻣﺎﻟﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺍﺩﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮﺩ ﺳﻮﺩﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮﻧﺪ.
ﻳﻚ ﺭﻭﺵ ﺳﺮﺭﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺎﻫﺶ ﺍﻳﻦ ﺑﻲﺛﺒﺎﺗﻲ، ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺍﺩﻥ ﺍﻟﺰﺍﻣﺎﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻱ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﻣﺎﻟﻲ ﺍﺳﺖ. ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺑﺰﺭگﺗﺮﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺍﮔﺮ ﻛﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻭﻗﻮﻉ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﺳﻘﻮﻁ ﻛﻨﺪ. ﻫﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺣﻜﻢ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﺑﺰﺭگﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻧﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻘﻮﻁ ﻛﻨﻨﺪ ﺭﻗﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﻛﻤﺘﺮﻱ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭگﺗﺮ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﻧﺠﺎﺕ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻨﻨﺪ. ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﻭ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺍﺯ ﻣﺪﺕﻫﺎ ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺍﺩﻥ ﺍﻟﺰﺍﻣﺎﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ. ﺍﻳﻦ ﻗﻮﺍﻋﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻲ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺻﻼﺡ ﻭ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺷﻮﻧﺪ ﭼﻮﻥ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﺭﺍﻩﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻫﺮ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﺑﺮ ﻭﺍﻡﺩﻫﻲﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﻛﺸﻒ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﻛﺮﺩ.
ﺣﺒﺎﺏ ﻗﻴﻤﺖ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲﻫﺎ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ. ﺳﻘﻮﻁ «ﺣﺒﺎﺏ» ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺩﺭ ﺳﻬﺎﻡ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺍﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺩﺭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻃﻲ ﺍﻧﺘﻬﺎﻱ ﺩﻫﻪ 1990، ﺍﺛﺮ ﺟﺪﻱ ﺑﺮ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﭼﻮﻥ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ ﺑﺨﺶ ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺍﺯ ﻛﻞ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲﻫﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬﺍﺷﺖ. ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺣﺒﺎﺏﻫﺎ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﻣﺴﻜﻦ ﻣﺤﻠﻲ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ، ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﺭﻭﻧﻖ ﺯﻣﻴﻦ ﻓﻠﻮﺭﻳﺪﺍﻱ ﺩﻫﻪ 1920 ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﻣﺤﻠﻲ ﮔﺬﺍﺷﺖ ﻭ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺑﺮ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﭼﻮﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﻠﻴﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻫﻤﻴﺘﻲ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ. ﺍﻣﺎ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻧﻖﻫﺎﻱ ﻣﺴﻜﻦ ﻣﺤﻠﻲ ﭘﻴﺸﻴﻦ، ﺭﻭﻧﻘﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ 2002 ﺗﺎ 2007 ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻣﻠﻲ ﺩﺍﺷﺖ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻌﻴﻦ ﻣﺜﻞ ﻻﺱﻭﮔﺎﺱ ﻛﺎﻣﻼ ﻗﻮﻱﺗﺮ ﺍﺯ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﻮﺩ. ﺳﻘﻮﻁ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻧﻖ ﺍﺛﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺰﺭﮔﻲ ﺑﺮ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲﻫﺎﻱ ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﮔﺬﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﻣﺘﺎﺛﺮ ﺳﺎﺧﺖ.
ﺭﺷﺪ ﺷﺪﻳﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺴﻜﻦ، ﺑﻪ ﻧﺮﺥﻫﺎﻱ ﺑﻬﺮﻩ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺩﻫﻪ 1990 ﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩ ﻭﺍﻡﻫﺎﻱ ﺭﻫﻨﻲ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺧﻴﻠﻲ ﺯﻳﺎﺩ ﻭ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻱ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺷﺖ. ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺎﻫﺶﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺒﺎﺏﻫﺎﻱ ﻣﺴﻜﻨﻲ ﺩﺭ ﺁﻳﻨﺪﻩ، ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺮﺩﻣﻨﺪﺍﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎﻱ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻭﺍﻡ ﺭﻫﻨﻲ ﺭﺍ ﺍﻟﺰﺍﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻜﺎﻥ ﻭﺍﻡ ﺭﻫﻨﻲ ﺩﻗﺖ ﻭ ﺩﻟﺴﻮﺯﻱ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭﺍﻥ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺮﻣﻲﺧﻴﺰﻧﺪ ﭼﻮﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﺟﻮﺍﻥﺗﺮ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﺧﺮﻳﺪ ﺧﺎﻧﻪ ﺳﺨﺖﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮﺩ. ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺍﻱ ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺖﻫﺎ ﻭ ﻧﻮﺍﻗﺺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻭﻗﻮﻉ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ، «ﺷﻜﺴﺖﻫﺎ ﻭ ﻧﺎﺗﻮﺍﻧﻲﻫﺎﻱ» ﺩﻭﻟﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻭﻗﻮﻉ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻭ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﺁﻥ ﻛﻤﻚ ﻛﺮﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﭼﻨﺪﺍﻧﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﻧﻴﻨﮕﻴﺨﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺷﻜﺴﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ، ﺑﻴﺸﻤﺎﺭ ﻭ ﻣﻬﻢ ﺑﻮﺩﻧﺪ. ﺍﻳﻦ ﺷﻜﺴﺖﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻓﺪﺭﺍﻝ ﺭﺯﺭﻭ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﮕﻪ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﭘﺲ ﺍﺯ 2003 ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﺭﻭﻧﻖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺗﻨﻈﻴﻢﮔﺮﺍﻥ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺍﺯ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲﻫﺎﻱ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺳﻌﻲ ﺩﺭ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻧﺴﺒﺖ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﺑﻜﻨﻨﺪ. ﺷﻜﺴﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﻛﻨﮕﺮﻩ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﺭﺍ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻭ ﺣﺘﻲ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻭﺍﻡ ﺭﻫﻨﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﺑﺎ ﺳﻮﺍﺑﻖ ﻭ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺑﺪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻱ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫﺎﻳﻲ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﻧﺪﻛﻲ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﻱ ﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ «ﺁﻭﺭﺩﻩ ﻣﺎﻟﻚ» ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪ. ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﺷﻜﺴﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ، ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﻱ ﻣﺤﻠﻲ ﻭ ﺍﻳﺎﻟﺘﻲ ﻭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ ﻳﻮﻧﺎﻥ، ﺍﻳﺮﻟﻨﺪ ﻭ ﭘﺮﺗﻐﺎﻝ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﺰﻳﺖ ﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﻭ ﺑﺪﻫﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﻭ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻝ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻫﻨﺪ. ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺷﻜﺴﺖﻫﺎﻱ ﺗﻨﻈﻴﻢﮔﺮﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪﻡ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺍﻣﻴﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﻭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎ ﺍﺯ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺍﻓﺮﺍﻃﻲ ﺑﺪﻫﻲﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﻭﺿﻊ ﻗﻮﺍﻋﺪﻱ ﻣﺜﻞ ﺍﻟﺰﺍﻣﺎﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻱ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺻﻼﺡﺩﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺑﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢﮔﺮﺍﻥ ﺑﺪﻫﻴﻢ. ﺗﻨﻈﻴﻢﮔﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﻗﺪﺭﺕ ﺻﻼﺡﺩﻳﺪ ﺳﻮءﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﭼﻮﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻏﻠﺐ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺧﻮﺷﻲ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﻭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺁﻥ ﺷﺪﻧﺪ. ﺑﻪ ﻋﻼﻭﻩ، ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﻭﻗﺎﺕ ﺑﻪ «ﺗﺴﺨﻴﺮ» ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﻭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻳﻲ ﺩﺭﻣﻲﺁﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﻮﻗﺎﻥ ﻭ ﺩﻡﺑﮕﻴﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ.
ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﻣﺎﻟﻲ ﻭ ﻣﺴﻜﻦ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻣﺎﻟﻲ «ﺷﻜﺴﺖ» ﺧﻮﺭﺩﻧﺪ (ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺎ ﺣﺪﻱ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺑﺪ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺿﻌﻴﻒ ﺗﻨﻈﻴﻢﮔﺮﻱ ﺑﻮﺩ) ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻛﻠﻴﺖ ﻧﻈﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﻧﻤﻲﺍﻧﺠﺎﻣﺪ. ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﻭﺳﻴﻊ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﺷﺒﻴﻪ ﺁﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻫﻢ ﭘﻴﺶ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻃﻲ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻛﺎﻣﻼ ﺧﻮﺏ ﻋﻤﻞ ﻛﺮﺩﻧﺪ. ﻗﺎﻟﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﭼﻴﻦ ﺭﺍ ﺍﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﺑﺪﻳﻞ ﺧﻮﺏ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﻣﻲﻧﮕﺮﻧﺪ. ﭼﻴﻦ ﻳﻚ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭﺧﺸﺎﻥ ﻃﻲ 30 ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ، ﺍﻣﺎ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﻮﻟﺪﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﭘﻮﻳﺎﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺍﺯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﺭﺷﺪ ﭼﻴﻦ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﻬﺎﻱ ﺩﻫﻪ 1970 ﺷﺮﻭﻉ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﻭﻱ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﺎﺯ ﻛﺮﺩ. ﭼﻴﻦ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺳﻬﻢ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﺑﻨﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻫﻨﻮﺯ ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﭼﻴﻦ ﺑﻪ ﺭﻏﻢ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺷﺪ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﺪﺕ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺑﺰﺭگ، ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩ، ﺍﻣﺎ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺑﻲﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺷﺪﻧﺪ. ﻣﻦ ﺑﺎﻭﺭ ﻧﺪﺍﺭﻡ ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺑﺤﺮﺍﻧﻲ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺍﺳﺖ؛ ﺗﺎ ﺣﺪﻱ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﻧﻮﺍﻗﺺﻭ ﺍﻳﺮﺍﺩﺍﺕ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﻣﺎﻟﻲ ﻭ ﻣﺴﻜﻦ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺗﺎ ﺣﺪ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻛﺮﺩ. ﻣﻬﻢﺗﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﺗﻜﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺭﻭﺷﻲ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﻗﺎﺩﺭ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﻘﺮ ﻭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺭﺷﺪ ﻃﻲ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﻱ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪﺕ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ. ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺑﺰﺭگ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﻲﻛﺸﺪ، ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﻭﺳﻴﻊ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺑﻨﻴﺎﺩﻱ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﻛﺮﺩ.
ﭘﻮﺳﻨﺮ
ﺑﺎ ﻓﺮﻭﭘﺎﺷﻲ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﻲ ﻭ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﺷﻮﺭﻭﻱ (ﻭﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺍﻗﻤﺎﺭﻱ) ﻭ ﺭﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ ﭼﻴﻦ ﻭ ﻫﻨﺪ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﮔﺎﻡﻫﺎﻱ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺤﺴﻮﺳﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺁﺯﺍﺩ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻨﺪ، ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﭘﻴﺮﻭﺯ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺍﻣﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ، ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻓﺮﻭﭘﺎﺷﻲ ﻣﺎﻟﻲ ﺳﺎﻝ 2008 ﻭ ﺍﻓﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﺁﻥ، ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺷﻜﺎﻛﺎﻥ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﺭﻭ ﺑﻪ ﻓﺰﻭﻧﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﻫﻤﺎﻥ ﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﺑﻜﺮ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺩﺭ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺳﻪ ﻭ ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻩﺍﻡ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮﻟﻲ ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﻭ ﺁﺳﺎﻥﮔﻴﺮﻱ ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ (ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺪﺳﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻛﻼﻥﺩﺍﻧﺎﻥ ﭘﺮﻧﻔﻮﺫ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺷﺪ) ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ، ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﻭ ﻋﻤﻴﻖ ﺑﺨﺶ ﺑﺎﻧﻜﺪﺍﺭﻱ ﺷﺪ («ﺑﺎﻧﻜﺪﺍﺭﻱ» ﺭﺍ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻠﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺮ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﻣﺎﻟﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﭼﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﺭﮔﺎﻥﻫﺎﻱ ﻣﺴﻮﻭﻝ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﻮﺩ ﭼﻪ ﻧﺸﻮﺩ)، ﺑﺨﺸﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻫﺎﻱ ﻣﺪﺭﻥ ﻧﻘﺶ ﺑﻨﻴﺎﺩﻱ ﻭ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺩﺍﺭﺩ. ﺑﺎﻧﻜﺪﺍﺭﻱ ﺫﺍﺗﺎ ﭘﺮﺭﻳﺴﻚ ﺍﺳﺖ ﭼﻮﻥ ﺩﺭ ﻣﺪﻝ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺑﺎﻧﻜﺪﺍﺭﻱ، ﻭﺍﻡﮔﻴﺮﻱ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﻣﺪﺕ ﻭ ﻭﺍﻡﺩﻫﻲ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪﺕ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻳﻢ (ﺗﺎ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﻧﺪ، ﭼﻮﻥ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻭﺍﻡ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺮﻭﺩ، ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﺁﻥ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪﻱ ﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﺍﺷﺖ). ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 2008 ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﻧﻜﻲ، ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﻛﻮﺗﺎﻩﻣﺪﺕ ﺑﻮﺩ (ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﻳﻚ ﺷﺒﻪ ﻗﺮﺽ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ) ﺗﻮﺳﻂ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻴﻤﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮﺩ. ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﻘﻮﻁ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﺴﻜﻦ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ، ﺑﺎﻋﺚ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺠﻮﻡ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﺷﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻫﺠﻮﻡﻫﺎ ﻫﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﺭﺍ ﺧﺪﺷﻪﺩﺍﺭ ﻛﺮﺩ، ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻏﻴﺮﻣﺎﻟﻲ ﺭﺍ ﻣﺨﺘﻞ ﺳﺎﺧﺖ ﻭ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﭼﺮﺧﻪ ﺭﻭ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺷﺪ (ﺍﺧﺮﺍﺝﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﻣﺎﻟﻲ ﻭ ﻏﻴﺮﻣﺎﻟﻲ ﺻﻮﺭﺕ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺍﺧﺮﺍﺝﻫﺎﻱ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﮔﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﭼﺮﺧﻪ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ).
ﺑﺎﻧﻜﺪﺍﺭﻱ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎﻱ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻧﻈﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻲﺛﺒﺎﺗﻲ ﻣﺎﻟﻲ ﻳﻚ ﺧﻄﺮ ﺫﺍﺗﻲ ﺩﺭ ﺑﺎﻧﻜﺪﺍﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻳﻚ ﻓﺮﻭﭘﺎﺷﻲ ﺑﺎﻧﻜﺪﺍﺭﻱ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭ ﻭ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺍﻱ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﭼﺮﺍ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺩﻫﻪ 1930 ﺑﺎﻋﺚ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻏﻴﺮﻣﻨﺘﻈﺮﻩ ﺍﺯ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻭ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﺷﺪ. ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻨﻚ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻭ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﺑﻲﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺣﺎﻻ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻴﭻ ﺑﺪﻳﻠﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻈﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﻴﭻ ﺑﺪﻳﻠﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﭘﻮﻟﻲ ﻭ ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺟﻠﻮﻱ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎﻱ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﺎﻝ 2008 ﻭ ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎﻱ ﻣﺎﻟﻲ ﭘﻴﺶﺗﺮ ﺭﺍ ﺑﮕﻴﺮﺩ. ﻣﻦ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺩﺭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺷﺎﻫﺪ ﻳﻚ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺑﻮﺩ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺁﻥ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻫﻴﭻ ﺭﺑﻄﻲ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻜﺪﺍﺭﻱ ﻧﺪﺍﺭﺩ، ﺑﻠﻜﻪ ﺩﺭ ﻋﻮﺽ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﻨﺎﻭﺭﺍﻧﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﺸﺨﺼﺎ ﺑﺎ ﺍﺛﺮﻱ ﻛﻪ ﺁﻥ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﺮ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﻱ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺩﺍﺭﺩ. ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﻨﺎﻭﺭﺍﻧﻪ ﺩﺭ ﺩﻫﻪﻫﺎﻱ ﺍﺧﻴﺮ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺷﺎﻣﻞ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎﻱ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻱ ﻛﺮﺩﻥ، ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﻭ ﻣﻌﺎﻟﺠﺎﺕ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎﻱ ﻣﻬﻢ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻳﺎﺑﻲ، ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻔﻮﺫ ﻭ ﺩﺳﺘﻜﺎﺭﻱ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﺍﺛﺮﺍﺕ ﻛﻠﻲ ﺍﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎ ﺩﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﺒﻬﻪﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻨﺪ ﻭ ﺗﻴﺰ ﺷﺪﻥ ﺭﻗﺎﺑﺖ، ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﺪﻫﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺣﻖ ﻭ ﺣﻘﻮﻗﺎﺕ ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ (ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺩﺭﻣﺎﻥ)، ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻴﺮﻭﻱ ﻛﺎﺭ ﻳﺪﻱ ﻭ ﺳﺎﺩﻩ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﺎﺯﺩﻩ ﻣﺎﻟﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺤﺼﻴﻼﺕ ﻭ ﻫﻮﺵ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻮﻻﺕ، ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﻱ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭ ﺛﺮﻭﺕ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻭ ﺗﻀﺎﺩﻫﺎ ﻭ ﺗﻔﺮﻗﻪﻫﺎﻱ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻧﻲ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﻲﺁﻭﺭﺩ ﻛﻪ ﻣﻠﺖ ﺩﺭ ﺩﻫﻪﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺭﻛﻮﺩ ﺩﻫﻪ 1930 ﺑﻪ ﺁﻥ ﻋﺎﺩﺕ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ.
ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱ، ﻣﺜﻞ ﻣﻨﻄﻖ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻚ ﺗﻜﺎﻣﻞ، ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰﻱ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺮﺍﺑﺮﻱ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺑﺮﺍﻧﺪ. ﻣﻨﻄﻖ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺭﻗﺎﺑﺖ، ﺑﺎﺯﻧﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺩﺍﺭﺩ. ﻳﻚ ﺩﺳﺖ ﺍﺯ ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻛﺎﺭﮔﺮﻱ ﻣﻨﻘﺮﺽ ﻣﻲﺷﻮﺩ، ﺩﻗﻴﻘﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﮔﻮﻧﻪ ﻭ ﻧﻮﻉ ﺣﻴﻮﺍﻧﻲ ﻳﺎ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﻣﻨﻘﺮﺽ ﺷﻮﺩ. ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺛﺮ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺣﺴﺎﺩﺕ ﻭ ﻋﺮﺻﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻳﻲ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺭﺍ ﻣﺨﺘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺭﻓﺎﻩ ﺑﺎﺯﻧﺪﮔﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻫﺪ. ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻧﺎﻛﺎﺭﺁ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭼﻮﺏ ﻻﻱ ﭼﺮﺥ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﻫﻤﻮﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻮﺗﻮﺭ ﺭﺷﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﺩ. ﺷﻮﺍﻫﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﮔﺰﺍﺭﻩ، ﺩﺭ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺁﻫﺴﺘﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻣﻠﺖﻫﺎﻱ ﺍﺭﻭﭘﺎﻳﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮﺩ. ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺁﺳﻴﺐﺯﻧﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﺭﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﻱﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺭﺍ ﻛﺎﻫﺶ ﺩﻫﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﺛﺮﻭﺗﻤﻨﺪ ﻭ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﺑﺎ ﺗﺤﺼﻴﻼﺕ ﻋﺎﻟﻴﻪ، ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﻪ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪﮔﺮﺍﻳﻲ، ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ، ﻧﺮﺥ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﻻﻱ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﺑﺮ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺍﺷﺨﺎﺹ، ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﺩﻫﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﺗﺠﺎﺭﻱ («ﺳﻮﺍ ﻛﺮﺩﻥ ﺑﺮﻧﺪﮔﺎﻥ»)، ﺑﺪﻫﻲ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺩﻭﻟﺘﻲ، ﺗﻮﺭ ﺍﻳﻤﻨﻲ ﮔﺸﺎﺩﻩﺩﺳﺘﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﻛﺎﺭ ﻛﺮﺩﻥ ﺭﺍ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻭ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫﺎﻱ ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺍﺳﺖ.
ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺑﺮﮔﺮﺩﺍﻧﺪﻥ ﺗﻘﻮﻳﻢ ﺑﻪ ﺩﻫﻪ 1950 ﺍﺳﺖ- ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﻧﺮﺥ ﺭﺷﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺭﺍ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩ. ﺁﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻴﻢ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﺭﻓﺎﻩ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺩﺭ ﺻﻠﺢ ﻭ ﺁﺭﺍﻣﺶ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺗﺎﺧﺖ ﺑﺰﻧﻴﻢ؟ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ «ﺧﻴﺮ» ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﻱ ﻧﺎﺁﺭﺍﻣﻲ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﻱ ﺣﺰﺏ ﭼﺎﻱ ﻭ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﻭﺍﻝﺍﺳﺘﺮﻳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮﺩ، ﺷﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﻘﻄﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ ﻛﺮﺩ.
ﻣﺘﺮﺟﻢ: ﺟﻌﻔﺮ ﺧﻴﺮﺧﻮﺍﻫﺎﻥ
مجله هفته نامه پرشین
بازدیدها: 0
