چگونه درآمد خود را افزایش دهیم؟

اصولاً منبع اصلی درآمد هر فرد یا خانوار، درآمد ناشی از کار یا شغلی است که فرد یا افراد نان‌آور خانواده به آن مشغولند. اما یک خانواده از راه‌های دیگری هم می‌تواند درآمد کسب کند. مثلاً ممکن است خانواده‌ای زمین یا خانه‌ای را اجاره دهد و از محل آن نیز کسب درآمد کند، یا حسابی در یک بانک داشته باشد که ماهانه به آن مقداری سود تعلق بگیرد. گاهی هم برخی افراد اوراق قرضه یا سهام بورس را خرید و فروش می‌کنند یا از سود سالانه‌ی این اوراق استفاده می‌کنند. البته همه‌ی این منابع می‌تواند در یک خانواده‌ی روستایی هم باشد، ولی عمده درآمد خانوار روستایی از طریق فعالیت‌های کاری مربوط به امرار و معاش آن تأمین می‌شود که سهم عمده‌ای را در برآوردن نیازهای ضروری خانوار اعم از خوراک، پوشاک، مسکن و… ایفا می‌کند.

بیکاری فصلی و بیکاری پنهان در روستا، منبع بالقوه کسب درآمدهای نو
همچنین جوامع روستایی معمولاً تمام، یا بخش بزرگی از اعضای یک خانواده از راه فعالیت‌های بومی مانند کشاورزی، دامداری و… کسب درآمد می‌کنند. به عبارتی می‌توان گفت کسب و کارهای خانوادگی در روستا نقش اساسی در تولید درآمد برای خانوارهای روستایی دارد. اگر از این بُعد به قضیه نگاه کنیم، پس باید انتظار داشته باشیم هر خانوار روستایی بسته به شغل و کسب و کار محلی که دارد، در ایام خاصی از سال و یا حتی ساعات به خصوصی در طول روز فراغت داشته باشد. مثلاً یک کشاورز برنج در سرتاسر سال، تنها دو فصل به کاشت و داشت و برداشت می‌پردازد و بقیه‌ی سال را باید با درآمد حاصل از آن دو فصل بگذراند، به این نوع بیکاری، در اصطلاح، بیکاری فصلی می‌گوییم. به همین جهت بحث افزایش درآمد در روستا هم مفید و هم بسیار پر طرفدار است.
البته نوع دیگری از بیکاری هم در روستاها مشاهده می‌شود که بیکاری پنهان نام دارد و این بیکاری زمانی است که به ظاهر افراد روستا همگی در فصول کشت و کار بیکار نیستند، ولی روستاییانی که به طور تمتم وقت در مزارع کار می‌کنند، خدماتی را ارائه می‌دهند که نیازمند وقت و یا افراد کم‌تری است. البته علت این نوع از بیکاری را می‌توان افزایش جمعیت روستاها دانست که برای اشتغال آنان مشاغل جدیدی طراحی و ایجاد نشده است و اغلب این نوع بیکاری زمینه‌های مهاجرت به شهرها و پرداختن به کارهایی باشد که نیازمند مهارت‌های کم‌تری است.
بنابراین خانواده روستایی اولین ابزار کسب درآمد اضافی را به وفور دارد، و آن «زمان» و «نیروی انسانی» است. توجه داشته باشید که امروزه کسانی هستند که در هر ثانیه میلیاردها میلیارد واحد پولی درآمد کسب می‌کنند.
اما علاوه بر زمان و نیروی کار، که به آن توجه کمی می‌شود، آن‌چه به عنوا یک خطر جوامع روستایی را از رشد درآمد باز می‌دارد، افزایش مصرف و شیوه‌ی زندگی روستایی مصرف‌زده است. مردم در روستا تلاش می‌کنند درآمد بیشتری کسب کنند تا هرچه بیشتر بتوانند ظواهر زندگی شهری را به روستاها ببرند. اگر اندکی تأمل کنید می‌بینید که اگر خانواده‌ای می‌تواند لوازم زندگی خودش را به راحتی ارتقا دهد، پس حتماً دارای درآمد اضافه است. توجه کنید که اضافه درآمد به معنای آن قسمت از درآمد است که پس از انجام هزینه‌های ضروری زندگی (مانند خوراک و پوشاک و…) باقی می‌ماند.

چگونه درآمدهای خود را افزایش دهیم؟
توصیه۱: «لطفاً اضافه درآمد خود را صرف خرید کالاهای مصرفی نکنید»، بلکه بهتر آن است که با آن اضافه درآمد، دارایی‌هایی را خریداری کنید که در طول زمان به ارزش آن‌ها افزوده می‌شود.
پیش‌ترها، اغلب زنان روستایی درآمد حاصل از کشت و کار خود را به خرید زیورآلات و به خصوص طلا اختصاص می‌دادند، یا گاه‌گاهی پول‌های حاصل از درآمد را به حساب‌های سپرده‌ی کوتاه‌مدت و بلندمدت با سود مشخص واریز می‌کردند. البته هنوز هم این کار، بهتر از خرید لوازم غیرضروری و لوکس است، اما در دنیای مدرن امروز می‌توان خیلی بیشتر از این‌ها هم درآمد کسب کرد.
اما چه دارایی‌هایی را می‌توان با درآمد اضافی خریداری کرد که روز به روز به ارزش آن اضافه شود، یا لااقل از ارزش آن کاسته نشود؟ برخی خرید املاک و مستغلات را بهترین راه ممکن پیشنهاد می‌کنند، گاهی هم بهتر است که زمین کشاورزی را توسعه دهید،‌یا به خرید تجهیزاتی برای فرآوری محصولات خود بپردازید تا درآمد حاصل از ارزش افزوده‌ی محصول پس از فرآوری نیز به خودتان تعلق بگیرد (البته در این زمینه در بحث صنایع روستایی بیشتر می‌پردازیم). اما توصیه‌ی دیگر این است که جامعه‌ی روستایی وارد بورس کالاهای کشاورزی شود و با خرید سهام آن هم به حمایت از محصولات خود بپردازد، هم سودی کسب کند. البته توصیه ما در این‌جا این است که پیش از ورود به بازارهای بورس، حتماً اطلاعات بیشتری کسب کنید و درضمن در ابتدا برای کسب تجربه، بازار را از راه دور دنبال کنید و هیچ سهامی نخرید، مثلاً بگویید «اگر می‌خواستم سهامس بخرم سهم شرکت… را می‌خریدم» و بعد تغییرات آن شرکت را در روزهای آتی در بورس دنبال کنبد و حساب کنید که اگر واقعاً آن سهم را می‌خریدید، چه اندازه سود می‌کردید. اگر سود مورد انتظارتان به حد مطلوب رسید باسرمایه‌ی اندکی وارد بازار بورس شوید و به تجربه بپردازید.
توصیه۲: «راه‌اندازی کسب و کار خانوادگی در زمینه‌ی انواع صنایع روستایی»، در این زمینه لازم است توضیحاتی داده شود. یکی از راه‌های کاهش شکاف و افزایش زمینه‌های درآمد و اشتغال در مناطق روستایی گسترش فعالیت‌هایی است که به محیط و شرایط محیطی کم‌تر وابسته است. کشاورزی در مناطق روستایی کشور به صورت صنعتی وجود دارد و تا حد زیادی هم به شرایط محیطی و آب و هوایی وابسته است. اما بهترین و مطمئن‌ترین راه برای بهبود اقتصاد روستایی و افزایش درآمدهای روستایی جستجوی فعالیت‌هایی است که به شرایط اقلیمی وابستگی کم‌تری داشته باشد و از مهم‌ترین فعالیت‌هایی که می‌توان در این زمینه از آن‌ها نام برد، صنایع روستایی هستند.
صنایع روستایی، صنایعی هستند که تولید فراورده‌های آن حرفه ای است و نیاز به مهارت دارد و تمام آن را می‌توان به کمک اعضای خانواده و با صرف زمان انجام داد. (مقدمه‌ای بر توسعه‌ی صنایع روستایی با نگاهی به صنایع روستایی ایران، ۱۳۶۹، ص ۳۸)
سازمان صنایع دستی ایران، صنعت روستایی را این‌گونه تعریف می‌کند:
«معمولاً به فعالیت‌های غیر زراعی که در سطح مناطق روستایی انجام می‌گیرد، صنایع روستایی گفته می‌شود. صنایع روستایی، خود به دودسته‌ی صنایع مصرفی و دستی تقسیم می‌شوند.» (رحیمی، عباس، ص۱۵)
توصیه ۳: «پرداختن به کسب و کار کشاورزی جدید»؛ بهتر است اگر امکان راه‌اندازی کسب و کار در صنایع روستایی را ندارید، در زمینه‌ی کشاورزی روستایی، کسب و کاری مانند پرورش قارچ، ماهی، زنبورداری و… راه‌اندازی کنید، و برای راه‌اندازی آن می‌توانید از حمایت مالی تعاونی‌ها نیز استفاده کنید. در این‌صورت می‌توانید تمام مدت سال منبعی برای کسب درآمد داشته باشید، حتی در زمان کشت و زرع هم این مشاغل ریسک کار کشاورزی که به دلیل تغییرات ناگهانی آب و هوا و… است را کاهش می‌دهد و با تقسیم کار بین اعضای خانواده می‌توانید بیکاری پنهان را هم درمان کنید.
اما هر کاری که می‌کنید و هر شیوه‌ای را که پیش می‌گیرید، یادتان باشد که در دنیای امروز، بزرگ‌ترین بازنده کسی است که تنها مصرف می‌کند، آن هم مصرف مازاد بر نیاز؛ و به خاطر بسپارید که فقط زمانی به مصرف کالای غیرضروری بپردازید که به همان میزان توانسته باشید درآمد اضافی از تولید کسب و کار خلق کرده باشید.

 

منابع:
۱- یاسوری، مجید؛ مقدمه‌ای بر توسعه‌ی روستایی، انتشارات به نشر، ۱۳۸۵
۲- وزارت جهاد سازندگی؛ مقدمه‌ای بر توسعه‌ی صنایع روستایی با نگاهی به صنایع روستایی ایران، معاونت طرح و برنامه، ۱۳۶۹، ص ۳۸
۳- رحیمی، عباس؛ تبیین ویژگی‌های صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی و صنایع روستایی، ص۱۵
۴- افشاری، زهرا، اقتصاد خانواده، انتشارات مرکز مطالعات زنان