علم اقتصاد کاملا راجع به پول نیست اما تمام اقتصاد دان های ما را پول و نظریه پول میسازد . از شخصی بخواهید تا مبلغی را برای خرید کالایی پرداخت کند که میتواند آن را رایگان به دست آورد , در این لحظه شما به آهستگی تلنگری به یک سوئیچ نامرئی در درون او زده اید و او طبیعتا آن چیز را با ارزش تر خواهد یافت زیرا بابت آن چیز , چیز دیگری را به نام پول پرداخت کرده است.
یک اقتصاددان رفتاری به نام دان آریلی برای اثبات این فرضیه آزمایشی انجام داد . او به دانشجویان خود یک قطعه شکلات معروف استارباکس را به قیمت هر تکه 1 سنت فروخت . به طور متوسط , آنها هر کدام 4 تکه استارباکس را خریدند . سپس او قیمت را به صفر رساند یعنی شکلات را مجانی کرد . اقتصاد سنتی بر این فرض استوار است که با قیمت پائین تر , تقاضا افزایش میابد اما اینطور نیست . زمانی که پول از معدله و از بازی خارج شود اتفاقات عجیبی رخ میدهد . در این آزمایش که دان آریلی انجام داد , بعد از مجانی کردن بسته های شکلات استارباکس , تقریبا هیچ کدام از دانشجویان بیشتر از 1 تکه را تقاضا نکردند.
پول عامل حرکت جهان
پول یکی از شاخص های کلیدی یا مهمترین شاخص اقتصاد است . اقتصاد یعنی صرفه جویی . اقتصاد زمان , اقتصاد مکان , اقتصاد انرژی و میبینیم که این کلمه در هر کجا که امکان صرفه جویی وجود داشته باشد به کار میرود و البته اقتصاد پول . بدون آن ما مجبور هستیم معامله پایاپای انجام دهیم و کالا به کالا معامله کنیم یا برای خرید یک کالا حتما خدمتی را ارائه کنیم و برای خوردن یک شام در رستوران مجبور باشیم کل کف رستوران را تمیز کنیم که صاحب رستوران یک شام به ما بدهد . درست مانند موقعی که دو طرف مکالمه یک زبان مشترک داشته باشند و تنها در آن صورت است که ارتباط بسیار ساده خواهد بود.
در کشورهایی که مردم اعتقادی به پول ندارند و شاید دلیلش تورم بالا باشد , اغلب پایاپای معامله میکنند (در کشورهای افریقا و جنوب شرق آسیا ) زمانی که اتحاد جماهیر شوروی در اواخر دهه 1980 سقوط کرد , بسیاری شروع به استفاده از سیگار به عنوان پول رایج شوروی کردند . نظام اقتصاد پایاپای بسیار ناکارآمد است . تصور کنید هر روز صبح به مغازه خود میروید و هر روز با سیلی از پیشنهادات مختلف خدماتی برای دادن کالا به مردم مواجه شوید یا خود برای خرید کالای مورد نیاز خود هر روز مجبور باشید کارهای خدماتی به مردم ارائه دهید . در آن صورت قطعا ترجیح میدهید نه کار کنید و نه هیچ توقعی داشته باشید.
علاوه بر این کارکرد اولیه , پول به عنوان واسطه مبادله دو هدف دارد . اولا واحد حساب کردن است به این معنا که ملاکی است که با آن اشیا قیمت گذاری میشوند و به ما در فهمیدن ارزش کالاها کمک میکند . دوما ذخیره ای از ارزش است به این معنا که ارزش خود را در طی زمان از دست نمیدهد . اگر چه این بحث وجود دارد که آیا پول های رایج کاغذی مدرن این خاصیت را دارند یا ندارند . ما همگی به آنچه که آن را پول مینامیم آشنا هستیم و فرقی نمیکند که این پول یک سنت یورو باشد یا یک ریال ایران باشد یا یک دلار ایالات متحده و یا انواع پول رایج در دنیا . البته امروز بیشتر از گذشته , پول جریانات اعتباری نامرئی است که بین قرض گیرنده و قرض دهنده به وجود میاید.
انواع پول
پول کالایی : این پول ارزش ذاتی دارد حتی اگر به شکل پول نباشد . طلا شاید مشخص ترین نمونه باشد که فلز کلیدی در یک صنعت است . انواع دیگر پول به شکل کالا شامل نقره و مس و غذا و الکل و دارو هستند
پول اعتباری : این نوع پول , پولی است که ارزش ذاتی ندارد اما با دستور دولتها به صورت اسکناس و مسکوک (سکه) ضرب میشود و تابع سیستمی است که در اقتصادهای مدرن به نام الگو و مکتب پولی شناخته میشود.
نقدینگی
نقدینگی توان انجام معامله است . از جمله موارد نقدینگی میتوان به خانه , شمش طلا یا حتی بسته ای سیگار و دارو اشاره کرد و از آنها به جای پول استفاده کرد . مثلا سهام در اغلب شرکت های بزرگ اغلب به صورت نقدی است و به آسانی فروخته میشود زیرا معمولا به تعداد کافی متقاضی وجود دارد . فروش خانه و ویلا و آپارتمان و باغ و مستقلات معمولا زمان بر است . هنگامی که در داد و ستدهای فروش , تمایل به معامله نقدی وجود دارد , به این معنا است که تلاش میشود تا تمام کالاها تبدیل به پول نقد شوند
اسکناس های دلار توسط فدرال رزرو (بانک مرکزی امریکا) و خزانه داری چاپ میشوند و در اصل میتوان گفت در همه دوران ها , پول و کالا قابلیت تبدیل شدن به یکدیگر را داشتند هر چند که در اگوست 1971 در امریکا با دستور نیکسون , فرایند امکان تبدیل متوقف شد و صرفا دلار پول رایج شد . پول های رایج ثابت هم برای ثبات خود به اعتقاد مردم , به سیستم قانونی کشور و به اعتبار اقتصاد کشور وابسته بود
سنجش پول
سنجش پول و این که چقدر پول در یک اقتصاد در جریان است یکی از روشهای کلیدی برای مشخص کردن سلامت اقتصاد است . زمانی که مردم پول بیشتری دارند احساس ثروتمندی میکنند و مایلند بیشتر خرج کنند و به تبع آن , معاملات افزایش میابد و باعث استفاده از مواد خام بیشتر و تولید بیشتر خواهد بود . هر کدام از این عوامل به نوبت , قیمت سهام و رشد اقتصادی را افزایش میدهد . بنیامین فرانکلین در این رابطه میگوید : پول هرگز کسی را خوشحال نکرده و نخواهد کرد . زیرا هر چه بیشتر داشته باشیم بیشتر میخواهیم . اما پول به جای پر کردن خلاء ها میتواند مشکلات و خلاء های دیگری به وجود آورد . آین راند نیز در پاسخ میگوید : اگر فکر میکنید که پول ریشه تمام شرهاست , آیا تا به حال از خود پرسیده اید که ریشه پول چیست و اگر نباشد چه اتفاقی خواهد افتاد ؟
بانکهای مرکزی پول را به شیوه های متعددی مورد سنجش قرار میدهند . مشهورترین این روشها را بانک فدرال رزرو ایالات متحده به نام M1 اجرا میکند . این روش میزان پول رایج در گردش را بیرون از بانک ها , و میزان موجودی را که مردم در حساب های بانکی خود نگه داشته اند محاسبه میکند . به عبارت دیگر , M1 نشان دهنده آن است که مردم چقدر پول در دست دارند . روشهای محاسبه پیچیده تری توسط فدرال رزرو نیز اجرا میشود که به پروژه M2 معروف است و شامل دارایی های غیر دیداری از جمله حساب های پس انداز که برای برداشت آن باید قبلا خبر داده شود و البته پروژه M3 که تمام ابزارهای مالی را در بر میگیرد و بسیاری از جانشین های نزدیک به پول از قبیل پس اندازهای طولانی مدت و موجودی های بازار پول میشود.
بنا به دلایلی نامعلوم , در انگلستان روش معادل M3 با نام M4 شناخته میشود و با پیدایش عصر طلایی , در حدود 580 میلیارد دلار امریکا شناور و 599 میلیارد دلار دیگر در حساب های بانکی مردم بود . اگر شما میزان پول رایج را برای هر بزرگسال امریکایی تقسیم کنید که حدودا 212 میلیون نفر برآورد شده است , نشان میدهد که هر بزرگسال در حدود 2736 دلار پول و سرمایه دارد که این بیشتر از مبلغی است که کل مردم در اختیار دارند.
برگرفته: پارک دانش
Hits: 0
