گروه هشت، بدون برخورداری از یک مرکز، بودجه و سازمان دائمی در حقیقت نهادی است غیر رسمی و انحصاری که اعضای آن می کوشند از طریق مذاکره و اقدام مشترک راه حلهایی برای چالشهای جهانی بیابند.
گروه هشت شامل هفت کشور بزرگ صنعتی جهان و روسیه است. رهبران این هشت کشور هر سال یکبار ملاقات می کنند. این جلسات برای رسانه ها بسیار مهم اند و غالبا بهانه ای می شوند برای برگزاری تظاهرات اعتراضی.
زمینه های شکل گیری چنین نهادی به سالهای رکود اقتصادی و بحران نفت در اوایل دهه هفتاد میلادی باز می گردد. در سال 1973 در واکنش به این شرایط، دولت آمریکا جلساتی غیر رسمی با شرکت اقتصاد دانان ارشد از اروپا، ژاپن و آمریکا برگزار کرد که به گروه کتابخانه موسوم شد.
در سال 1975 به ابتکار دولت فرانسه رهبران این کشورها در این جلسه شرکت کردند و از آن زمان توافق شد که که اجلاس سران همه ساله برگزار شود. شش کشور تشکیل دهنده به گروه شش معروف شدند. با پیوستن کانادا به این نهاد در سال 1976 نام آن به گروه هفت و در سال 1999 با پیوستن روسیه به گروه هشت معروف شد.
با وجودیکه این نهاد در اساس برای همکاری های اقتصادی و مالی شکل پرفت از اواخر دهه هفتاد میلادی سیاست به مرور وارد حوزه تصمیم گیری های آن شد.
در اجلاس سالهای اخیر رهبران گروه هشت در مورد مسایلی نظیر بحران خاورمیانه، بازسازی عراق، امنیت جهانی و بحران هسته ای در کره شمالی و ایران تبادل نظر کرده اند.
کشورهای عضو گروه هشت در زمینه مسایل سیاسی میتوانند اهداف و راهکارهایی را تعیین کنند ولی پیروی از آن برای اعضاء گروه الزامی نیست. گروه هشت به خاطر قدرت اقصادی اش در عمل بسیاری از نهادهای بین المللی را تحت الشعاع نفوذ خود قرار داده است.
جلسات سالهای اخیر این گروه با گردهمایی های ساده آن در دهه هفتاد تفاوت های بسیاری دارد. ملاقات رهبران گروه هشت اکنون با تشریفات و در پناه تدابیر شدید امنیتی برگزار می شوند و صدها کارمند و مقام دولتی در برنامه ریزی و تدارک آن مشغول بکارند.
با این همه این جلسات هنوز برخی ازروشهای غیر رسمی خود را حفظ کرده و معمولا در روز دوم اجلاس، رهبران به دور از هرگونه تشریفات و بوروکراسی و به دور از دوربین رسانه ها در دیداری کاملا غیر رسمی با یکدیگر گفتگو می کنند.
از سوی اتحادیه اروپا دو مقام در جلسات گروه هشت شرکت می کنند: رئیس کمیسیون اروپا و رهبر کشوری که ریاست دوره ای این تحادیه را بر عهده دارد. ولی اتحادیه اروپا در مذاکرات سیاسی گروه هشت شرکت ندارد.
تاسیس: سال 1975 ، رامبوئیه فرانسه
اعضای اولیه: فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن، بریتانیا، آمریکا
اعضای بعدی: کانادا در در سال 1976 و روسیه در سال 1998 به این گروه پیوستند.
آمریکا با توجه به قدرت سیاسی و نظامی اش به عنوان عضو برتر در این گروه قلمداد می شود، هرچند یک چنین موقعیتی در موازین و مناسبات گروه هشت رسما اعلام نشده است.
منتقدان گروه هشت می گویند رسالت این نهاد همیشه دفاع از چند کشور ثروتمند و صاحب امتیاز در مقابل منافع سایر جهانیان بوده است.
کشورهای پرجمعیتی نظیر چین و هند که در دهه های اخیر رشد اقتصادی سریعی داشته اند عضو گروه هشت نیستند و البته کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی نیز هیچگاه در این نهاد نماینده ای نداشتند.
سیاست مثبت گروه هشت در مورد جهانی کردن اقتصاد مخالفتهای فراوانی را برانگیخته است و گاه تظاهرات وسیع در مخالفت با گروه هشت از خود این اجلاس خبرسازتر می شود، نمونه آن تظاهرات همزمان با اجلاس سال 2001 در ایتالیا بود.
افزایش خشونت در این نوع تظاهرات باعث شده که اقدامات امنیتی برای محافظت از اجلاس تشدید شود و این به نوبه خود به این نهاد و اجلاس اش چهره مرموزتری داده که همیشه پشت پرده های بسته است.
در سالهای اخیر گروه هشت برنامه هایی را برای مبارزه با بیماری هایی نظیر ایدز آغاز کرده و طرح هایی را برای کمک به توسعه در کشور های فقیر و کاهش از بدهی های جهان سوم اعلام کرده است.
معمولا اعطای چنین کمکهایی مشروط می شود به وجود دمکراسی و حکومتی سالم در کشورهای دریافت کننده اما منتقدان می گویند که حجم کمکهای گروه هشت در مقایسه با نیاز کشورهای فقیر بسیار ناچیز است.
هر از چند گاه اعضای گروه هشت در مورد موضوعات بسيار مهم اختلاف نظر پيدا می کنند.
نمونه آن بحث گرم شدن جو زمين در اجلاس سال 2001 در ايتاليا بود. در اين نشست جورج بوش با مخالفت خود با پيمان کيوتو در مورد کاهش گازهای کلخانه ای عملا مباحث اين اجلاس را به بن بست کشاند.
البته اين مسئله بار ديگر در اجلاس سال 2007 طرح شد و با پافشاری ساير اعضا و بخصوص دولت آلمان گروه هشت بالاخره توانست در مورد مقابله با گرمایش زمين به توافق برسد که در نوبه خود پيروزی بزرگی برای اين اجلاس قلمداد شد.
موضوع اختلاف برانگيز ديگر طی سالهای اخير در ميان اعضای گروه هشت اشغال نظامی عراق به رهبری آمريکا بود. در اين مورد حداقل سه عضو اين گروه – آلمان، فرانسه و روسيه – با اين عمليات مخالف بودند.
بازدیدها: 0
