در طویل تاریخ بشریت امپراطوری های بزرگی در نقاط مختلفی از کره زمین تشکیل شدند که از نقطه نظر وسعت جغرافیایی، قدرت نظامی و نفوذ سیاسی بزرگترین کشورهای جهان را تشکیل میدادند، اما چه فکر میکنید در طول تاریخ بشریت روی این کره زمین، بزرگترین امپراطوری ها یا کشورهای جهان از دیدگاه اقتصادی کدام امپراطوری یا کشورها بوده اند؟
در جدول های ذیل سه اقتصاد بزرگ جهان در ادوار مختلف نشان داده شده است.
در جدول نخست، تولید ناخالص داخلی سه اقتصاد بزرگ جهان براساس برابری قدرت خرید به عنوان درصدی از کل جهان در ادوار مختلف از تاریخ جهان نشان داده شده است، و در جدول دومی تولید ناخالص داخلی به ازای هر نفر از سه اقتصاد بزرگ جهان به عنوان درصد از جمعیت جهان در ادوار مختلف از تاریخ نشان داده شده است.
در آغاز عصر حاضر (سالهای نخست پس از میلاد)، هند بزرگترین اقتصاد جهان (با بلندترین سطح تولید ناخالص داخلی براساس برابری قدرت خرید – GDP at PPP) بود که حدود 33 درصد تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل میداد. پس از آن کشورهای چین و ایتالیا (امپراطوریهای چین و روم) قرار داشتند که این سه کشور مجموعاً بیشتر از 65 درصد تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل میدادند.
تا هزار سال هند و چین همچنان بزرگترین اقتصادهای جهان بودند، اما کشور ترکیه کنونی یا امپراطوری بازنطین یا روم شرقی جای روم را به عنوان سومین اقتصاد بزرگ جهان اشغال کرد، اما سهم اینها از مجموع تولید ناخالص داخلی جهان از 65 درصد به حدود 55 درصد کاهش یافت.
500 سال پس، ایتالیا یا روم دوباره به جایگاه سوم برگشت. در سده های بعدی کشورهای جدید اروپایی هریک سر برافراشتند، در قرن 1600، فرانسه جایگاه سوم را تصاحب کرد، اما در قرن 1800 چین جایگاه نخست را از هند و بریتانیا جایگاه سوم را از فرانسه اشغال نمودند. در دهه 1820 چین با حدود 34 درصد از سهم تولید ناخالص داخلی جهان، بزرگترین و هند با 14 درصد سهم دومین اقتصاد بزرگ جهان را تشکیل میدادند و امپراطوری بریتانیای کبیر سومین اقتصاد بزرگ جهان بود. پس از انقلاب صنعتی و پیشرفت در عرصه صنعت مدرن، اقتصاد سایر کشورها هم رشد نمود و سه اقتصاد بزرگ جهان تنها کمتر از 40 درصد از مجموع تولید جهانی را تشکیل میدادند.
در قرن بیستم، جهان یکباره تغییر کرد. در نخست آیالات متحده در جایگاه نخست قرار گرفت و چین و بریتانیا هریک در رده دوم و سوم بزرگترین اقتصادهای جهان قرار گرفتند، حدود نیم قرن بعد روسیه موقتاً جایگاه دوم را از چین گرفت و آیالات متحده و بریتانیا در جایگاه های نخستین و سومین اقتصادهای بزرگ جهان باقی ماندند. اما در آغاز قرن بیست و یکم جاپان جایگاه دومین اقتصاد بزرگ جهان را از روسیه و چین جایگاه سوم را از بریتانیا تصاحب نمودند.
حالا جهان با کشور چین به عنوان بزرگترین اقتصاد جهان و آیالات متحده و هند به عنوان دومین و سومین اقتصادهای بزرگ جهان، تقریباً شکل گذشته را بخود گرفته است. چین و هند دوباره به جایگاه های خود برگشته اند و یگانه کشور غربی، آیالات متحده با از دست دادن برتری خود، در جایگاه دومین اقتصاد بزرگ جهان قرار دارد.
اما از نقطه نظر رده بندی کشورها براساس تولید ناخالص داخلی به ازای هر نفر (GDP per person) به عنوان درصد از جمعیت جهان، داستان شکل دیگریست.
ر آغاز عصر حاضر (سالهای نخست پس از میلاد)، ایتالیا یا روم باستان بزرگترین اقتصاد جهان بود، و مصر و یونان باستان، دومین و سومین اقتصادهای بزرگ جهان را تشکیل میدادند. هزار سال پس، عراق و ایران و ترکیه کنونی (امپراطوری های فارس و روم) بزرگترین اقتصادهای جهان شدند. در قرن شانزدهم، ایتالیا با رنسانس جایگاه نخست و بلژیک و هالند جایگاه دوم و سوم بزرگترین اقتصاد بزرگ جهان را از آن خود ساختند. یک قرن پس هالند جایگاه نخست را از ایتالیا گرفت و ایتالیا و بلژیک در جایگاه های دوم و سوم قرار گرفتند. در قرن هجدهم، هالند کماکان بزرگترین اقتصاد جهان را تشکیل میداد، اما ایتالیا جایگاه خود را به بریتانیا رها کرد. در دهه 1870 میلادی، آسترالیای کنونی به یکبارگی بزرگترین اقتصاد جهان شد، و بریتانیا و بلژیک کماکان در جایگاه های دوم و سوم بزرگترین اقتصادهای جهان براساس تولید ناخالص داخلی به ازای هر نفر به عنوان درصد از جمعیت جهان قرار داشتند.
در آغاز قرن بیستم، بریتانیا به جایگاه نخست و نیوزیلاند و آیالات متحده تازه به جایگاه های دومین و سومین اقتصاد بزرگ جهان دست یافتند. اما در میانه قرن بیستم، کشورهای عربی خلیج فارس به برکت نفت گوی سبقت را از همگان جستند و کشورهای کوچک قطر، کویت و امارات متحده عربی بزرگترین اقتصادهای جهان شدند.
در آغاز قرن بیست و یک، تکنولوژی و فناوری نوین تحولات تازه‌ی را به جهان آورد و آیالات متحده جایگاه بزرگترین اقتصاد و نروژ و هانگ کانگ هم دومین و سومین اقتصاد بزرگ جهان شدند. در سال 2014، لوگزامبورگ، سنگاپور و برونای دارالسلام به رده اقتصادهای بزرگ جهان براساس تولید ناخالص داخلی به ازای هر نفر به عنوان درصد از جمعیت جهان ترقی نمودند.
برگرفته: اندیشکده اقتصاد و سیاست
Hits: 0
