انسانها، چه در جایگاه فردی و چه در جایگاه سازمانی، برای نیل به تعالی، نیازمند آموزش هستند. در این میان، ابزارهای سنتی آموزش مانند كلاس درس، رابطه شاگرد و استادی و كتاب و جزوه همچنان در راس توجهات قرار دارد. هر چند در سالهای اخیر، با وارد شدن ابزارهای جدید رسانه‌ای مانند شبكه‌های آموزشی یا آموزش از راه دور در بستر فضای الكترونیكی، فضاهای سنتی آموزش متحول شده است، اما همچنان رویكردهای سنتی برتری خاص خود را حفظ كرده‌اند.
اما بی‌تردید روش آموزش مخزنی، در كنار مزایایش كه منجر به فراگیری این شیوه شده است، با نقطه‌ضعف‌های اساسی روبروست. از جمله اینكه تحقیقات نشان داده است كه حداكثر زمان بهینه یادگیری در كلاسهای آموزشی تنها بین 20-45 دقیقه است و پس از آن میزان یادگیری افراد به شدت روبه كاهش می‌گذارد. از سوی دیگر روش آموزش مخزنی به دلیل اینكه دارای چارچوب‌های مشخص است و در این چارچوب مشخص به همگان ارائه می‌شود، كمترین میزان خلاقیت را در درون خود به همراه دارد و البته همگان به این امر مستحضریم كه امروز با پاك كردن عامل خلاقیت، طی كردن مسیر رشد بسیار مشكل می‌شود.
شیوه آموزش مخزنی، بر پایه رابطه شاگرد و استاد، هر چند به نماد غالب آموزش تبدیل شده است، اما در كنار آن سایر شیوه‌های آموزشی نیز وجود دارند كه می‌توانند آموزش را توام با خلاقیت بیشتری به مخاطبان ارائه كنند. هر یك از ما، بسیاری از آموخته‌های‌مان، آنچه كه در اذهان و اعماق وجودمان ثبت و ضبط شده است، ناشی از دوران كودكی‌مان بوده است و شاید بازیهایی كه در آن دوران انجام داده‌اید، آثار آن هنوز در روحیات و نحوه زندگی ما برجاست.
برهمین اساس، استفاده از بازیهای آمــوزشی، امروز بیش از گذشته مدنظر قـــرار گرفته است. این دوره‌های آمـــوزشی در قالب كارگاه‌های آموزشی برگزار می‌شــود و فضایی را فراهم می‌آورد كه مخاطبان آموزشی می‌توانند با مشاركت در آن علاوه بر محك زدن مهارتهای خود و آموزش درسهای جدید، درسهای مشاركت با سایرین را نیز بیاموزند.
كارگاه «نقش بازیهای آموزشی در پنج‌دقیقه در یادگیری» از موضوعات جدیدی است كه توسط دكتر قاسم انصاری رنانی از اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علامه‌طباطبایی مورد نظر قرار گرفته است و بناست كه این كارگاه آموزشی به مدت دو روز ویژه اعضای هیئت‌علمی دانشگاههای تهران در دانشگاه علامه‌طباطبایی برگزار شود. وی در گفتگویی اختصاصی با ماهنامه تدبیر در ارتباط با این كارگاه گفت: مدت بیست است كه روی موضوع بازیهای آموزشی متمركز بوده‌ام و در این دو سال اخیر به صورت خاص روی «نقش بازیهای آموزشی در یادگیری و آموزش» كاركرده‌ام. از سوی دیگر در همه این سالها متوجه شده‌ام كه كلاسهای آموزشی از انعطاف لازم برخوردار نیستند و مخاطبان را خسته می‌كند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه در همین ارتباط گفت: برخی از معلمان یا استادان برای ارضای حس مسئولیت خودشان فكر می‌كنند كه تمام وقت‌شان را باید صرف تدریس كنند و همین امر منجر به خستگی دانشجویان و دانش‌طلبان می‌شود.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینكه از چه زمانی ایده بازیهای آموزشی در ذهن شما شكل گرفته است، گفت: از دوره تحصیلم در آمریكا متوجه شدم كه می‌توان از شیوه‌های دیگری برای باطراوت كردن و ایجاد خلاقیت در كلاس درس بهره گرفت، از دو سال پیش هم تلاش كردم كه این كار را به شكل آكادمیك دربیاورم و همواره بر این اعتقاد بوده‌ام كه ارائه مطالب آموزشی در قالب بازیهای آموزشی می‌تواند از عمق و اعتبار بیشتری برخوردار باشد و این كارگاه آموزشی در واقع، محك و آزمونی برای این ایده است تا در بین اعضای هیئت‌علمی دانشگاههای تهران، به این نتیجه برسیم كه عمق یادگیری این بازیها تا چه حد است.
انصاری رنانی در پاسخ به سوال دیگری، مبنی بر تاكید بر بازیهای آموزشی پنج‌دقیقه‌ای به ماهنامه تدبیر گفت: پیش از این موضوع بازیهای آموزشی با شیوه‌های مختلف موردتوجه بوده است، به عنوان نمونه آمریكایی‌ها از بازیهای آموزشی خیلی استفاده می‌كنند، اما این بازیها گاهی اوقات یك ترم، یا چندین ساعت زمان می‌طلبد كه همین امر از اثربخشی این شیوه آموزشی می‌كاهد؛ برای رفع این نقیصه در این كارگاه آموزشی ما تنها 5دقیقه به هر بازی آموزشی اختصاص می‌دهیم و به این ترتیب می‌توانیم در زمان محدودتری مفاهیم موردنظرمان را به مخاطبان‌مان ارائه كنیم.
در پرسش دیگری از استاد رنانی، در ارتباط با مفاهیم قابل‌انتقال به وسیله این بازیها پرسش كردیم، وی در پاسخ گفت: بازیهای آموزشی در تمام رشته‌ها جایگاه خاص خود را دارد و در بیشتر رشته‌ها قابل استفاده است؛ اما در این كارگاه‌ها بر مفاهیم مرتبط با حوزه‌های مدیریت، اقتصاد، جامعه‌شناسی و…. متمركز می‌شویم، اما این بازیها در رشته‌هایی مانند پزشكی و مهندسی نیز می‌تواند آثار بسیار خوبی برجای بگذارد.
وی در همین ارتباط ادامه داد: من این بازیها را روی افراد مختلف جامعه از جمله دانشجویان، كارمندان دانشگاه و حتی افراد كم سواد، كارگران و خدمه آزمایش كرده‌ام و نتایج بسیار مثبتی دریافت كرده‌ام، از جمله اینكه این بازیها منجر به خلاقیت، اعتمادبه نفس، افزایش اثربخشی و برون‌گرایی و مشاركت بیشتر افراد شده است. مدلی را هم برای افراد تحصیلكرده یا سایر گروههای اجتماعی طراحی كرده‌ام كه هر یك از آنها نتایج مختلفی می‌تواند در پی داشته باشد. چوب، طناب، كبریت، كاغذ، استفاده از معما، فیلم و… از جمله ابزارهایی است كه در این كارگاه آموزشی موردتوجه قرار می‌گیرد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر قابلیت‌های بازیهای آموزشی پنج‌دقیقه‌ای گفت: بازیهای مدیریتی در پنج دقیقه، ابزاری ساده برای درك مفاهیمی پیجیده با صرف هزینه و وقت بسیار كم محسوب می‌شود.
وی در پایان درباره نتایج احتمالی این كارگاه گفت: من دوازده نتیجه برای این كارگاه می‌توانم برشمرم. این نتایج عبارتند از:
-1 استفاده از بازی به عنوان یك شیوه ساده آموزش در حوزه شبیه سازی
-2 یادگیری در سطح دانش، فهمیدن و به كار بستن
-3 یادگیری همراه با عمل كردن
-4 انتقال سریع مفهوم در برخی از مفاهیم پیچیده
-5 ماندگاری مفاهیم انتقال‌یافته به دلیل استفاده از «عمل‌كردن» و «دیدن» در كنار «شنیدن»
-6 قابلیت انتقال مفاهیم در مجموعه‌های همگن و غیرهمگن
-7 یادگیری و مهارت‌آموزی «بازی» و «بازی‌كردن»
-8 زمینه‌سازی وتمرین خلاقیت و نوآوری با صرف هزینه و وقت كم
-9 ایجاد نشاط و رفع خستگی همراه با آموزش
-10 جلب توجه حضار در فضای آموزشی وغیرآموزشی
-11 رفع نیاز مطرح شدن برای افراد درگیر با بازیها
-12 ایجاد احساس خوب در خود ودیگران و آمادگی برای یادگیری بهتر و بیشتر.
در هر صورت، بازیهای آموزشی امروزه در كنار سایر شیوه‌های آموزشی، می‌تواند ضمن تقویت خلاقیت افراد، مبانی مشاركت و مشاركت‌پذیری را نیز به مخاطبان منتقل كند. برگزاری كارگاه آموزشی مستقل در این زمینه گام مثبتی در این مسیر برای نهادینه كردن جایگاه این شیوه آموزشی تلقی می‌شود، امیدواریم كه سایر نهادهای آموزشی با حمایت و تقویت این شیوه‌های آموزشی به گسترش كاربرد این بازیها كمك كنند.
شیوه آموزش مخزنی، بر پایه رابطه شاگرد و استاد، هر چند به نماد غالب آموزش تبدیل شده است، اما در كنار آن سایر شیوه‌های آموزشی نیز وجود دارند كه می‌توانند آموزش را توام با خلاقیت بیشتری به مخاطبان ارائه كنند. هر یك از ما، بسیاری از آموخته‌های‌مان، آنچه كه در اذهان و اعماق وجودمان ثبت و ضبط شده است، ناشی از دوران كودكی‌مان بوده است و شاید بازیهایی كه در آن دوران انجام داده‌اید، آثار آن هنوز در روحیات و نحوه زندگی ما برجاست.
برهمین اساس، استفاده از بازیهای آمــوزشی، امروز بیش از گذشته مدنظر قـــرار گرفته است. این دوره‌های آمـــوزشی در قالب كارگاه‌های آموزشی برگزار می‌شــود و فضایی را فراهم می‌آورد كه مخاطبان آموزشی می‌توانند با مشاركت در آن علاوه بر محك زدن مهارتهای خود و آموزش درسهای جدید، درسهای مشاركت با سایرین را نیز بیاموزند.
كارگاه «نقش بازیهای آموزشی در پنج‌دقیقه در یادگیری» از موضوعات جدیدی است كه توسط دكتر قاسم انصاری رنانی از اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علامه‌طباطبایی مورد نظر قرار گرفته است و بناست كه این كارگاه آموزشی به مدت دو روز ویژه اعضای هیئت‌علمی دانشگاههای تهران در دانشگاه علامه‌طباطبایی برگزار شود. وی در گفتگویی اختصاصی با ماهنامه تدبیر در ارتباط با این كارگاه گفت: مدت بیست است كه روی موضوع بازیهای آموزشی متمركز بوده‌ام و در این دو سال اخیر به صورت خاص روی «نقش بازیهای آموزشی در یادگیری و آموزش» كاركرده‌ام. از سوی دیگر در همه این سالها متوجه شده‌ام كه كلاسهای آموزشی از انعطاف لازم برخوردار نیستند و مخاطبان را خسته می‌كند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه در همین ارتباط گفت: برخی از معلمان یا استادان برای ارضای حس مسئولیت خودشان فكر می‌كنند كه تمام وقت‌شان را باید صرف تدریس كنند و همین امر منجر به خستگی دانشجویان و دانش‌طلبان می‌شود.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینكه از چه زمانی ایده بازیهای آموزشی در ذهن شما شكل گرفته است، گفت: از دوره تحصیلم در آمریكا متوجه شدم كه می‌توان از شیوه‌های دیگری برای باطراوت كردن و ایجاد خلاقیت در كلاس درس بهره گرفت، از دو سال پیش هم تلاش كردم كه این كار را به شكل آكادمیك دربیاورم و همواره بر این اعتقاد بوده‌ام كه ارائه مطالب آموزشی در قالب بازیهای آموزشی می‌تواند از عمق و اعتبار بیشتری برخوردار باشد و این كارگاه آموزشی در واقع، محك و آزمونی برای این ایده است تا در بین اعضای هیئت‌علمی دانشگاههای تهران، به این نتیجه برسیم كه عمق یادگیری این بازیها تا چه حد است.
انصاری رنانی در پاسخ به سوال دیگری، مبنی بر تاكید بر بازیهای آموزشی پنج‌دقیقه‌ای به ماهنامه تدبیر گفت: پیش از این موضوع بازیهای آموزشی با شیوه‌های مختلف موردتوجه بوده است، به عنوان نمونه آمریكایی‌ها از بازیهای آموزشی خیلی استفاده می‌كنند، اما این بازیها گاهی اوقات یك ترم، یا چندین ساعت زمان می‌طلبد كه همین امر از اثربخشی این شیوه آموزشی می‌كاهد؛ برای رفع این نقیصه در این كارگاه آموزشی ما تنها 5دقیقه به هر بازی آموزشی اختصاص می‌دهیم و به این ترتیب می‌توانیم در زمان محدودتری مفاهیم موردنظرمان را به مخاطبان‌مان ارائه كنیم.
در پرسش دیگری از استاد رنانی، در ارتباط با مفاهیم قابل‌انتقال به وسیله این بازیها پرسش كردیم، وی در پاسخ گفت: بازیهای آموزشی در تمام رشته‌ها جایگاه خاص خود را دارد و در بیشتر رشته‌ها قابل استفاده است؛ اما در این كارگاه‌ها بر مفاهیم مرتبط با حوزه‌های مدیریت، اقتصاد، جامعه‌شناسی و…. متمركز می‌شویم، اما این بازیها در رشته‌هایی مانند پزشكی و مهندسی نیز می‌تواند آثار بسیار خوبی برجای بگذارد.
وی در همین ارتباط ادامه داد: من این بازیها را روی افراد مختلف جامعه از جمله دانشجویان، كارمندان دانشگاه و حتی افراد كم سواد، كارگران و خدمه آزمایش كرده‌ام و نتایج بسیار مثبتی دریافت كرده‌ام، از جمله اینكه این بازیها منجر به خلاقیت، اعتمادبه نفس، افزایش اثربخشی و برون‌گرایی و مشاركت بیشتر افراد شده است. مدلی را هم برای افراد تحصیلكرده یا سایر گروههای اجتماعی طراحی كرده‌ام كه هر یك از آنها نتایج مختلفی می‌تواند در پی داشته باشد. چوب، طناب، كبریت، كاغذ، استفاده از معما، فیلم و… از جمله ابزارهایی است كه در این كارگاه آموزشی موردتوجه قرار می‌گیرد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر قابلیت‌های بازیهای آموزشی پنج‌دقیقه‌ای گفت: بازیهای مدیریتی در پنج دقیقه، ابزاری ساده برای درك مفاهیمی پیجیده با صرف هزینه و وقت بسیار كم محسوب می‌شود.
وی در پایان درباره نتایج احتمالی این كارگاه گفت: من دوازده نتیجه برای این كارگاه می‌توانم برشمرم. این نتایج عبارتند از:
-1 استفاده از بازی به عنوان یك شیوه ساده آموزش در حوزه شبیه سازی
-2 یادگیری در سطح دانش، فهمیدن و به كار بستن
-3 یادگیری همراه با عمل كردن
-4 انتقال سریع مفهوم در برخی از مفاهیم پیچیده
-5 ماندگاری مفاهیم انتقال‌یافته به دلیل استفاده از «عمل‌كردن» و «دیدن» در كنار «شنیدن»
-6 قابلیت انتقال مفاهیم در مجموعه‌های همگن و غیرهمگن
-7 یادگیری و مهارت‌آموزی «بازی» و «بازی‌كردن»
-8 زمینه‌سازی وتمرین خلاقیت و نوآوری با صرف هزینه و وقت كم
-9 ایجاد نشاط و رفع خستگی همراه با آموزش
-10 جلب توجه حضار در فضای آموزشی وغیرآموزشی
-11 رفع نیاز مطرح شدن برای افراد درگیر با بازیها
-12 ایجاد احساس خوب در خود ودیگران و آمادگی برای یادگیری بهتر و بیشتر.
در هر صورت، بازیهای آموزشی امروزه در كنار سایر شیوه‌های آموزشی، می‌تواند ضمن تقویت خلاقیت افراد، مبانی مشاركت و مشاركت‌پذیری را نیز به مخاطبان منتقل كند. برگزاری كارگاه آموزشی مستقل در این زمینه گام مثبتی در این مسیر برای نهادینه كردن جایگاه این شیوه آموزشی تلقی می‌شود، امیدواریم كه سایر نهادهای آموزشی با حمایت و تقویت این شیوه‌های آموزشی به گسترش كاربرد این بازیها كمك كنند.
بازدیدها: 0
