هر انسانی در طول زندگی خود، استرس را تجربه می کند و چنین به نظر می رسد که این مقوله، جزو لاینفک زندگی امروزی شده و به ندرت می توان از آن دوری کرد.
استرس مفهومی است آشنا، مانند عشق، نفرت، گرسنگی و موفقیت که کاربردی روزمره داشته و به زبان رانده می شود و برای بقا و تطابق دادن با تغییرات زندگی، امری آشنا به حساب می آید.
استرس، امروزه به دلیل پیشرفت ها و تغییراتی که در زندگی پیش آمده، با بیماری ها و اختلالات گوناگونی در ارتباط است که زندگی میلیون ها انسان را به مخاطره می اندازد. وقتی صحبت از استرس می شود باید موضوعی را یادآور شویم که استرس در همه حال، موجب پریشانی و تهدید نمی شود و گاهی نیز، عاملی مناسب برای مقابله شناخته می شود.
استرس می تواند خوب، بد یا تهدید کننده باشد. هنگامی که از افراد خواسته می شود تا استرس را تعریف کنند، اغلب به جنبه بد آن اشاره دارند در حالی که می تواند جنبه خوب نیز داشته باشد و بسیاری از افراد استرس خوب را نیز تجربه کرده اند.
برای استرس معانی گوناگونی تعریف شده است که به طور کلی می توان آن را از دست دادن کنترل و نبود آرامش معنی کرد.
در نظر افراد مختلف، پریشانی یا همان استرس می تواند باعث سردرد ، دل درد و سرماخوردگی های متعدد و دردهای کمر و گردن و ایجاد مشکلاتی در روابط زناشویی شود. گاهی اوقات نیز می تواند یک حالت تهدید کننده برای فرد باشد که ممکن است موجب حملات قلبی، سرطان، اضطراب، افسردگی و… و حتی مرگ شود. نمونه بارز آن در مورد افرادی است که به تماشای مسابقات فوتبال می نشینند و به دلیل علاقه وافر و غیرواقعی که به تیم خود ابراز می دارند طی مسابقه هیجان و استرس زیادی به آنها وارد شده، عوارض و اختلالاتی مانند حمله قلبی را تجربه می کنند.
استرس رابطه ای است فشارزا بین شخص و محیط که فرد از کنار آمدن با آن احساس ناتوانی و ناراحتی می کند و درصورت عدم کنترل به مشکلات روانی و عاطفی مبتلا می شود. هر فردی استرس را به گونه خاص خودتجربه می کند. مثلاً فردی که برای نخستین بار می خواهد چتربازی کند ممکن است ترس بر او غلبه کند و نتواند بپرد ولی یک چترباز ماهر بدون نگرانی و پریشانی، از پریدن لذت خواهد برد و این مسئله برای او لذتبخش خواهد بود.
در هنگام بروز این عارضه، علائم جسمانی، ذهنی، رفتاری و هیجانی زیادی دیده می شود که البته امکان دارد این علائم مربوط به عوامل دیگری نیز باشد. به طور مثال یکی از علائم جسمانی رایج، سرد شدن دست هاست که می تواند به دلیل سردی هوا نیز باشد و یا فرد دارای بیماری کم خونی بوده که منجر به جریان خون ضعیف در دست ها شده باشد.
نشانه های شایع استرس
دل درد، حالت تهوع، تردید، ناتوانی در گرفتن اطلاعات جدید، عدم دقت و توجه، بی خوابی، بدبینی، پرخوری، ناخن جویدن ، غفلت در مورد وضعیت ظاهری، با سرعت رانندگی کردن، کناره گیری کردن از رفت و آمد با دیگران، ترس، افسردگی و….
استرس در زندگی ما به نوعی فراگیر و روزمره شده و علل متفاوتی در به وجود آمدن آن دخیل است که از بین آنها می توان به تغییرات زندگی، گرفتاری ها، ناکامی ها و تعارضات اشاره کرد.
برای مقابله با استرس راه های زیادی پیشنهاد شده اما مانند هر مبارزه دیگری، برای از بین بردن استرس نیاز به ابزار داریم.
ابزارهای ما برای این مبارزه عبارتند از:
سلامتی و توانایی: چون عامل استرس زا باعث تغییرات فیزیولوژیک می شود، هر چه سلامت ما بیشتر باشد توانایی مقاومت و سازگاری با استرس بالاتر می رود و می توانیم بدون فرسودگی، تا زمانی که سلامتی ما اجازه می دهد با استرس مقابله کنیم. پس ورزش منظم و روزانه را فراموش نکنید.
افکار مثبت و نگرش های سازنده: تحقیقات نشان داده است که نگرش و تصویر ذهنی مثبت نسبت به خود و حتی افزایش موقتی اعتماد به نفس می تواند اضطراب ناشی از موقعیت های استرس زا را کاهش دهد. امیدواری، نگرش مثبت، خنده، اعتماد و اراده از دیگر عواملی هستند که استرس را کاهش می دهند.
کنترل درونی: کنترل درونی، یکی از مهم ترین ابزارهای مبارزه با استرس است. با استفاده از آن می توانیم رویدادهای مؤثر بر زندگی را تحت کنترل در آوریم. به عنوان مثال برای کنترل بیماری می توانیم مدارک و اطلاعات علمی دقیقی برای پیشگیری فراهم کرده، رژیم غذایی سالم اتخاذ کنیم و در نتیجه نسبت به فردی که منبع کنترلش بیرونی است از بهداشت روانی بالاتری برخوردار شویم. افرادی که منبع کنترل بیرونی دارند با ناتوان فرض کردن خود، تصور می کنند نمی توانند جریان رویدادها را تغییر دهند و به همین خاطر، خود را به عوامل استرس زا می سپارند و آسیب بیشتری را متحمل می شوند.
حمایت اطرافیان: بسیاری از ما در موقعیت هایی نظیر بیماری، فوت نزدیکان، طلاق، سقط جنین، از دست دادن شغل و… قرار گرفته و اثرات حمایت دیگران را در این شرایط لمس کرده ایم. دوستان، والدین، افراد خانواده و اطرافیان می توانند برای مواجهه با استرس کمک های ارزنده ای ارائه دهند. آنها در شرایط سخت که ما از خود غافل شده ایم، مراقب سلامتی، استراحت و تغذیه و روحیه ما هستند. امنیت خاطر را به ما می دهند که می توانیم به آنها تکیه کنیم و به این ترتیب تعادل و بهداشت روان خود را حفظ کنیم.
ورزش: ورزش منظم روزانه و برنامه ریزی شده، تأثیر بسیار زیادی بر فرد داشته و کمک می کند تا فرد با مشکلات روزمره کنار بیاید. ورزش از نظر روانی، اضطراب، فشار روانی و افسردگی را کاهش داده و سرعت و دقت در کارهای روزانه را افزایش می دهد و اعتماد فرد را به خود بالا می برد.
امکانات مالی: استفاده از امکانات ورزشی آرام بخش، تغییر شغل یا محل کار، داشتن تغذیه مناسب، رفتن به سفرهای تفریحی و نظایر این موارد از راه های مبارزه با استرس هستند که توسط امکانات مالی، با سهولت بیشتری تهیه می شوند.
آرمیدگی، روش اختصاصی و علمی کاهش استرس
آرمیدگی یکی از روش های مقابله با واکنش های جسمی استرس است. هنگام استرس در ماهیچه های خود تنش ایجاد می کنیم. بنابراین اگر یاد بگیریم که تنش یا کشیدگی ماهیچه را به کمک آرمیدگی کاهش دهیم، خواهیم توانست استرس را تحت کنترل خود درآوریم.
برای آرمیدگی روش های مختلفی وجود دارد. یکی از مدرن ترین این شیوه ها روش جاکوبسون است. در این شیوه تمرکز روی سفت و شل کردن شانزده گروه از ماهیچه های بدن است که ماهیچه های دست، ساعد، بازو، پا، ران، شکم، سینه، شانه ها، پیشانی، بینی، چشم ها، فک، لب ها و گردن از آن جمله اند.
البته برخی از متخصصان عقیده دارند بدون تمرکز آرمیدگی هم، اگر کسی روزانه، برای دقایقی افکار مزاحم را کنار بگذارد، از هیجان خود بکاهد و با نگرش مثبت به امور و وقایع نگاه کند، همان آثار آرمیدگی را به دست خواهد آورد. آرمیدگی پیش از جلسه امتحان، سخنرانی، ملاقات با افراد مهم و نظایر این می تواند فرد را از اضطراب بیش از حد، محفوظ دارد و لحظات آرام و ثمر بخشی را برای افراد پرمشغله، جهت ادامه کار روزانه فراهم آورد.
Hits: 0
