سرگذشت آغاز تا پایان تایتانیک

کشتی تایتانیك که در سال 1912 میلادی غرق شد، دارای 270 متر طول و 28 متر پهنا بوده و 328 تن وزن داشت. دقیقا 100 سال از واقعه غرق كشتی شدن اقیانوس پیمای تایتانیك می گذرد و هنوز این واقعه محل بحث و جدل بسیاری در محافل علمی است. تایتانیك ساخته شد تا محصول نهایی عصر خودباوری، كامیابی و تجمل گرایی باشد. با ساخت این كشتی بسیاری گمان كردند كه زمان غلبه بشر بر نیروهای طبیعی فرا رسیده است و این موجود غول آسا مصون از قهر طبیعت است. اما غرق این كشتی در اولین سفر دریایی خود، خط بطلان بر این باوركشید و پس از آن منبع تحقیق و كنكاش بسیار در چند و چون این واقعه شد. مقاله حاضر با بهره گیری از منابع متعددی در این زمینه، بر آن است كه تحلیلی كوتاه از این رخداد داشته باشد.

كشتی سلطنتی تایتانیك آخرین رویای بزرگ یك عصر طلایی بود. جهان تغییر شگرفی را از نظر می گذراند، در حالیكه كمتر كسی متوجه این امر بود. رادیو در سال 1901 ابداع شده بود. برادران رایت اولین پرواز موفقیت آمیز خود را در سال 1903 انجام داده بودند. فرضیات قدیم درباره طبقه، اخلاقیات و قواعد تبعیض جنسی در حال نابودی بود. اگر مفهوم تایتانیك به منزله نقطه اوج این عصر در نظر گرفته شود، شاید غرق شدن آن پرده و حجابی بود كه نقطه پایان یك درام قدیمی و شروع دیگری را مشخص می كرد.

تجارت كشتی های اقیانوس پیمای عظیم، پیشرفت های عمده ای را در زمینه طراحی كشتی، اندازه و سرعت شاهد بود. شركت كشتیرانی ستاره سفید، كه یكی از پیشروان این امر بود، بجای سرعت بالا بر روی اندازه و تجمل متمركز شده بود. در سال 1907، ‌جیمز بروس آیسمی مدیر اجرایی كشتیرانی ستاره سفید و لرد جمیز پیری، شریك شركت هارلند و ولف (سازنده كشتی های شركت كشتیرانی ستاره سفید از زمان تأسیس آن در سال 1869) ساخت سه كشتی بخار عظیم را در دستور كار قرار دادند كه قرار بود استاندارد جدیدی در زمینه آسایش، تجمل و ظرافت و ایمنی تعریف كنند. دو كشتی اول المپیك و تایتانیك نام گرفتند. نام تایتانیك برای این انتخاب شده بود كه حس برتری اندازه و قدرت را القا كند. طراحی دو كشتی یك سال بطول انجامید. ساخت المپیك در دسامبر 1908 و به دنبال آن ساخت تایتانیك در مارس 1909 آغاز گردید. برای تطابق با این پروژه های عظیم، محوطه كشتی سازی كارخانه هارلند و ولف در بلفاست باید از نو ساخته میشد، ‌در حالیكه اسكله كشتیرانی ستاره سفید در نیویورك نیز بایستی بحد كافی طویل می شد تا كشتی ها بتوانند در آن پهلو بگیرند.

در طی دو سال بعد كه صرف كامل كردن بدنه تایتانیك شد، ‌مطبوعات درباره عظمت كشتی به تبلیغات فراوان پرداختند بطوریكه تایتانیك حتی قبل از به آب انداختن آن به یك افسانه تبدیل شده بود. به آب انداختن بدنه كامل شده تایتانیك در ماه می 1911، یك نمایش عمومی خیره كننده بود. بلیط ها به نفع یك بیمارستان محلی اطفال فروخته شدند.

سپس تایتانیك برای عمل انطباق كه شامل ساختن تجهیزات و سیستم های فراوان آن، اثاثیه چوبی گرانقیمت و دكور عالی آن بود، آماده شد. در حالیكه تاریخ سفر نزدیك می شد، كشتی كامل شده المپیك دچار تصادم شد و به تعمیرات كلی نیاز پیدا كرد كه بار كاری را برای شركت هارلند و ولف افزایش داد، در حالیكه آنها در تلاش بودند تایتانیك را مطابق برنامه زمانبندی كامل كنند. بنابراین سفر از 20 مارس به دهم آوریل موكول شد.

تایتانیك دارای 270 متر طول و 28 متر پهنا بوده و 328 تن وزن داشت. ارتفاع آن 32 متر بود كه تقریباً 11 متر آن زیر آب قرار می گرفت. با این وجود حتی بالاتر از بلندترین ساختمانهای شهری آن زمان می ایستاد. دارای سه دودكش واقعی و یك دودكش مجازی بود كه برای افزودن بر حس عظمت و قدرت كشتی اضافه شده بود و نیز بخارات و دود آشپزخانه های متعدد آنرا به بیرون می راند. تایتانیك بزرگترین شی متحركی بود كه توسط انسان ساخته شده بود.

افزون بر این تایتانیك ساخته شده بود تا شگفتی تكنولوژی ایمنی مدرن باشد. كشتی دارای یك بدنه دولا با صفحات فولادی به ضخامت 2.5 سانتی متر بوده و به 16 بخش غیر قابل نفوذ توسط آب تقسیم شده بود. دربهای عظیم كه با یك كلید الكتریكی بر روی عرشه به حركت درآورده شدند، این بخش ها را از هم مجزا كرده و كل كشتی را آب بندی می كردند. حتی این دربها می توانسند توسط حسگرهای الكتریكی سطح آب باز و بسته شوند. به پشتوانه این تدابیر ایمنی بود كه مطبوعات كشتی تایتانیك را غرق نشدنی نامیدند.

:: طرح كشتی تایتانیك ::

لوازم داخل كشتی در نوع خود از مدرنترین و لوكس ترینها بودند و شامل لامپ های برقی و بخاری برقی در تمام اتاقها، آسانسورهای برقی، ‌یك استخر شنا، یك سالن اسكوآش (كه بسیار مدرن ساخته شده بود )، یك حمام تركی، یك سالن ژیمناستیك همراه با اسب مكانیكی بود تا سواركاران حرفه ای بتوانند با آن تمرین كرده و خود را سر وزن و آماده نگه دارند.

همچنین اتاقهای نشیمن و تجهیزات بخش درجه اول آن با بهترین هتل های قاره اروپا برابری می كرد. مسافرین درجه یك آن باید از طریق یك راه پله بزرگ شش پاگرده دارای سقف شیشه ای به آرامی پایین می آمدند تا از غذاهای عالی سالن نهارخوری كه تمامی عرض كشتی را در عرشه شماره D پوشانده بود ‌لذت ببرند. برای آنهایی كه خواستار یك فضای خصوصی تر بودند،‌ تایتانیك چند رستوران سفارشی تدارك دیده بود. دو گروه موسیقی از بهترین نوازندگان قاره كه بسیاری از آنان از خطوط كشتیرانی رقیب ربوده شده بودند قطعات موسیقی را در تایتانیك اجرا می كردند. دو كتابخانه نیز وجود داشت، درجه یك و درجه دو. حتی كابین های درجه 3 آن بسیار لوكس تر از كابین های درجه یك كشتی ها بخار كوچكتر بود و نیز لوازم داخل آنها به گونه ای بود كه برخی مسافرین درجه 3 حتی در عمر خود ندیده بودند.

طراحی اولیه سی و دو قایق نجات در نظر گرفته بود لیكن مدیریت كشتیرانی ستاره سفید احساس كرد كه عرشه قایق های نجات شلوغ و در هم ریخته به نظر خواهد رسید و تعداد آنها را به 20 عدد كاهش داد كه برای 1178 نفر از مسافرین كفایت می كرد. این میزان از استانداردهای آن زمان فراتر می رفت، گرچه تایتانیك توانایی حمل 3500 مسافر و خدمه را دارا بود.

گروهی از عالی مقام ترین مردم در این سفر همراه تایتانیك بودند. اشرافزادگان بریتانیا، صاحبان صنایع آمریكا و زبدگان انجمن نیویورك و فیلادلفیا. همچنین بسیاری از مهاجرین فقیر كه به امید شروع یك زندگی جدید در آمریكا یا كانادا جذب آن شده بودند.

سفر دریایی تایتانیك در ساوت همپتون به تاریخ دهم آوریل 1912 آغاز شد. هنگام غروب كشتی در چربورگ فرانسه توقف كرد تا مسافرین بیشتری سوار كند. همان روز عصر به سوی كوئینز تاون ایرلند حركت نموده و ساعت 1:30 دقیقه بامداد روز یازدهم آوریل به داخل پهنه اقیانوس اطلس روانه شد.

مسافرین فصلی اقیانوس اطلس عمیقاً تحت تاثیر كشتی جدید قرار گرفته بودند. تایتانیك آنقدر جسیم بود كه حركت آن بر روی دریا احساس نمی شد. موتورهای بزرگ و پر قدرت آن هیچكدام از ارتعاشهای آزارنده متداول در اقیانوس پیماهای دیگر را ایجاد نمی كردند. حتی زمانی كه با حداكثر سرعت 22 گره دریایی (41 كیلومتر در ساعت، كه در زمره سریعترین كشتی های آن زمان بود) حركت می‌كرد، مسافرین داخل آن می توانستند از حداكثر آسایش برخوردار شوند.

::آغاز مسافرت تایتانیك (برگرفته از فیلم تایتانیك، محصول 1997 آمریكا) ::

در هنگام مسافرت هوا صاف و دلپذیر بوده و دمای آب حدود 12 درجه سانتیگراد بود. زمستان سال 1992 بطور غیر معمولی معتدل می نمود. اعتدال هوا باعث كنده شدن مقادیر عظیمی یخ از نواحی قطبی و رانده شدن آنها به داخل اقیانوس شده بود. كشتی های آن زمان مجهز به رادار نبودند ولی تایتانیك به سیستم تلگراف بی سیم ماركونی مجهز شده و دو اپراتور سیستم آن بطور شبانه روزی در اتاق مخابرات آن كار می كردند. در روز یكشنبه 14 آوریل، پنجمین روز مسافرت، تایتانیك پنج اخطار مختلف درباره مشاهده كوههای یخ دریافت كرد، اما كاپیتان كشتی چندان توجهی به این اخطارها ننمود. كشتی با سرعت 22 گره در حال حركت رو به جلو بود و مدیر اجرایی شركت بروس آیسمی اعلام كرد كه یك روز زودتر از برنامه به نیویورك خواهند رسید.

در شب چهاردهم آوریل، اپراتور بی سیم شدیدا سرگرم مخابره پیامهای كوتاه مسافرین به خویشاوندان و دوستانشان در ساحل نیوفوندلند (محل پهلو گرفتن كشتی) بود. او ششمین اخطار دیده شدن كوه یخ را نیز دریافت كرد، اما هیچ توجهی به اینكه تایتانیك چقدر نزدیك مكان ارسال اخطارهاست نكرد و پیام را زیر یك وزنه كاغذ در كنار آرنج خود گذاشت. این پیام هرگز به كاپیتان اسمیت یا ناخدا یكم كشتی نرسید.

با تمام این احوالات، شب چهاردهم آوریل بطرزی غیر معمول صاف و تاریك بود. ماه در آسمان پیدا نبود ولی آسمان بطور باورنكردنی با ستارگان بی شمار روشن شده بود. ستارگان بقدری درخشنده بودند كه افسر كشتی، سیاره ژوپیتر در بالای افق را با چراغ دكل یك كشتی بخار اشتباه گرفت. دریا نیز كاملا صاف و بدون موج بود. بسیاری از بازماندگان دریای آن شب را مانند شیشه توصیف كرده اند. فقدان امواج كار تشخیص كوه های یخ را دشوارتر می ساخت. زیرا در شرایطی كه دریا مواج است، برخورد موج به كوه یخ و برگشت آن، تعیین مكان آنرا آسانتر می كند.

در ساعت 11:40، یكی از دیده بانان كشتی كه در آشیانه خدمه حاضر بود، كوه یخ عظیمی را كه بطرز خطرناكی در جلو و نزدیك كشتی بود مشاهده كرد. او به ناخدا یكم مورداك اعلام خطر كرد و مورداك سراسیمه دستور داد كه كشتی تماما به سمت چپ بگردد. او به موتورخانه دستور داد كه گردش پروانه ها را معكوس كنند. كشتی به آرامی به چپ گردید، اما تایتانیك بسیار بزرگ بود و بسیار سریع حركت می كرد، و كوه یخ نیز بسیار نزدیك بود.

سی و هفت ثانیه بعد پهلوی سمت چپ كشتی به قسمت زیر آب كوه یخ كشیده شده و شكافی به طول 100 متر در بدنه كشتی ایجاد شد. آب به سرعت وارد قسمتهای كشتی شد و از آنجایی كه شكاف بسیار طویل بود، بیشتر قسمتهای كشتی همزمان شروع به پر شدن از آب كردند. بدین ترتیب یكی از بزرگترین حوادث كشتیرانی طول تاریخ آغاز گشت. در طول شبی پر از حادثه و وحشت، 705 نفر از مسافرین نجات یافته و 1502 نفر باقیمانده یا در داخل آبهای منجمد اقیانوس اطلس جان سپردند، و یا همراه بدنه عظیم كشتی كه در حین فرو رفتن در آب به دو تكه شد، به قعر اقیانوس رفتند.

اما عواملی كه در غرق كشتی غول پیکر تایتانیك موثر بودند:

1. اشتباه كاپیتان كشتی
این سفر دریایی، سفر بازنشستگی كاپیتان ای. جی. اسمیت بود. او می خواست به هر ترتیبی كه شده در این مسافرت ركوردی از خود بجای بگذارد. او سالها قبل از این حادثه گفته بود: من نمی توانم تصور كنم كه یك كشتی بخار جدید غرق شود. كشتی های جدید این خطرات را پشت سر گذاشته اند. كاپیتان اسمیت پنج اخطار مشاهده كوه یخ از خدمه خود و دیگر كشتی ها را نادیده گرفت. اگر او فرمان به آهسته تر شدن حركت كشتی می داد، شاید این حادثه رخ نمی داد.

2. اشتباه سازندگان كشتی
نزدیك به سه میلیون میخ پرچ در اتصال قطعات تایتانیك به یكدیگر بكار رفته بود. برخی از این میخ پرچها از باقیمانده بدنه كشتی بازیابی شده و مورد بررسی قرار گرفته اند. یافته ها نشان می دهند كه آنها از آهن زیر حد استاندارد ساخته شده بودند. وقتی كشتی با كوه یخ برخورد كرد، نیروی برخورد باعث شد سرك میخهای پرچ بشكند و قسمتهای كشتی از هم جدا شوند. اگر از آهن با كیفیت بالا استفاده شده بود، ممكن می نمود كه قسمتها از هم جدا نشده و كشتی غرق نشود.

3. اشتباه بروس آیسمی مدیر اجرایی شركت كشتیرانی
بروس آیسمی در كشتی حاضر بود. رقابت بین كشتی های اقیانوس پیما شدید بود و شركت ستاره سفید می خواست نشان دهد كه آنها قادر به عبور شش روزه از پهنه اقیانوس هستند. برای برآورده ساختن این مقصود، بروس آیسمی به كاپیتان اسمیت فشار وارد آورد كه تایتانیك را با حداكثر سرعت به حركت وادارد.

4. اشتباه آقای توماس اندروز سرپرست طراحان تایتانیك
این باور كه تایتانیك غرق نشدنی است، تا حدودی مرهون این حقیقت بود كه تایتانیك از شانزده قسمت ضد آب تشكیل شده بود. لیكن ارتفاع دیواره این بخشها بحد كافی در نظر گرفته نشده بود. شركت ستاره سفید نمی خواست ارتفاع دیواره ها زیاد باشد زیرا این امر فضای اختصاص یافته به قسمت درجه یك را كاهش می داد. اگر ارتفاع این دیواره ها بحد كافی بود، فضای بیشتری در این قسمتها بوجود می آمد و هوای موجود در آنها مانع غرق كشتی می شد.

5. اشتباه ناخدا یكم مورداك
ناخدا یكم مورداك به محض مشاهده كوه یخ دستور داد برای كاستن از سرعت كشتی موتورها معكوس شوند و جهت فرار از برخورد كشتی به سمت چپ بچرخد. در نتیجه سمت راست بدنه با كوه یخ برخورد كرد و شكافی عظیم در بدنه كشتی ایجاد شد. اگر مورداك دستور می داد ضمن كاستن از سرعت، كشتی بطور مستقیم به راه خود ادامه دهد و با دماغه، كه بسیار محكمتر از بدنه است، به كوه یخ برخورد كنند، احتمالا فقط 2 یا 3 قسمت جلویی در هم فرو می رفت و كشتی غرق نمی شد.

6. و بالاخره اشتباه تمامی دانشمندان علوم!
فولاد در دمای عادی نرم است و در اثر برخورد خم می شود. در حالیكه در دماهای زیر انجماد آب، فولاد مانند چدن شكننده می شود و در اثر برخورد می شكند. این پدیده به شكست ترد معروف بوده و در زمان واقعه تایتانیك برای دانشمندان ناشناخته بود. اگر بجای فولاد از آلیاژی كه در دماهای پایین خاصیت نرمی خود را از دست نمی دهد استفاده می شد، در اثر برخورد چنان شكاف عظیمی در بدنه تایتانیك ایجاد نمی شد.

در پایان …
بدنه تایتانیك در سال 1985 توسط رابرت بالارد، به كمك سونار در اعماق اقیانوس اطلس كشف شد. در این اكتشاف از یك زیردریایی كوچك كه قادر به نفوذ در عمق دریاها بود استفاده شد، این اولین باری بود كه تایتانیك پس از سال 1912 دوباره دیده می شد.

Hits: 0