کلمه دانشمند (scientist) از سال ۱۸۳۴ وارد زبان انگلیسی شده و از آن زمان تاکنون تلاش‌های زیادی برای شناسایی اولین دانشمند جهان صورت گرفته است.
قابل پیش‌بینی است که توافق کمی در مورد این شخص وجود داشته باشد؛ چرا که نامزدهای مشهور زیادی مانندگالیله، ارشمیدوس و حتی فیثاغورث، بسیاری از خصوصیات اساسی امروز در علوم مدرن را دارا بوده و کمک‌های طولانی مدتی در این زمینه انجام داده‌اند؛ اما متفکران و اندیشمندان پیش‌از آنها نیز وجود داشته‌اند که می‌توانند مدعی این عنوان باشند.
در مقاله «نخستین دانشمند»، کارلو روولی به این مبحث می‌پردازد که این جایگاه در تاریخ به «آناکسیماندر» (Anaximander)، فیلسوف کمتر شناخته شده یونانی تعلق دارد.
طبق بسیاری از گزارش‌ها، آناکسیماندر، نخستین شخصی بود که درمورد شناور بودن زمین در فضا، برخوردار بودن تمام موجودات زنده از یک جد مشترک و بی‌ارتباط بودن وقوع پدیده‌های هواشناسی با خدایان یونانی سخن گفت.
چنین داستان‌هایی نشان دهنده آن است که آناکسیماندر می‌تواند دانشمند بزرگی در زمان خود باشد.
او مطمئنا از بسیاری از ویژگی‌هایی که فیلسوفان علمی از فرانسیس بیکن گرفته تا کارل پوپر در خود داشته‌اند، برخوردار بوده است: وی مصمم، کنجکاو، شکاک و بالاتر از همه تا حدی مستقل و تکرو بود.
اما اساس بحث روولی را باید با احتیاط بیشتری در نظر گرفت. تنها چیزی که از کار اصلی آناکسیماندر باقی مانده، چهار خط نوشته است که با وجود الهام بخش بودن از دامنه محدودی برخوردار است.
لزوما انتخاب روولی بر اساس مدارک دست دوم از دیگر نوشته‌های قدیمی بوده و از این رو سرعت و تاثیر خود را از دست داده است.
آناکسیماندر احتمالا به خوبی از دیگر نقاط قوت مورد نیاز یک دانشمند برخوردار بوده است.
اگرچه در نهایت کمبود میراث ملموسی از کارهای آناکسیماندر باعث شده که تلاش‌های روولی برای نامگذاری وی به عنوان نخستین دانشمند جهان تا حدی بلندپروازانه جلوه کند.
برگرفته: ایران ویج
Hits: 1
