تفاوت مدیریت و رهبری (Leadership and Management)، از جمله موارد بحث برانگیزی است که، باعث می شود در برخی موارد ویژگی های رهبران و مدیران با یکدیگر به اشتباه ارتباط داده شوند.
آگاهی داشتن از تقاوت های هر دو مقوله، جدا از آنکه می تواند درک بهتری نسبت به مفهوم آنها ایجاد نماید، به مدیران نیز کمک می نماید تا با کسب ویژگی های رهبری، بهتر بتوانند اهداف مورد نظر سازمان خود را بر آورده سازند.
در ابتدا، برای بیان تفاوت رهبری و مدیریت در کوتاه ترین عبارت می توان عنوان نمود: رهبری به امر هدایت کردن می پردازد، در حالیکه مدیریت به اداره کردن امور مربوط می باشد. سپس در تعریفی جامع برای هر دو مقوله بیان نمود:
رهبری: همان هنر نفوذ در دیگران است، بدین معنا که تاثیرگذاری بر افراد و انگیزش آنان به گونه ای باشد که از روی میل و علاقه در جهت دستیابی به اهداف سازمان تلاش کنند.
مدیریت: همان هنر انجام دادن کارها به واسطه دیگران است، بدین معنا که از کلیه منابع قابل دسترس برای رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده، استفاده شود.
به بیان دیگر، رهبری یک مفهوم انسانی است، که به امر هدایت و راهبری می پردازد، در حالیکه مدیریت صرفا یک مفهوم سازمانی است، که به امر اداره کردن و کنترل سازمان مرتبط می باشد.
رهبران افرادی مصلحت گرا هستند، که از توانایی نفوذ در دیگران برخوردار بوده و از آن برای ایجاد انگیزه و برقراری ارتباط استفاده می نمایند، اما مدیران افرادی قانون گرا هستند، که به فراهم کردن امکانات و تنظیم امور در سازمان مشغول می باشند.
در کل، به صورت خلاصه می توان تفاوت مدیران و رهبران را چنین بیان نمود:
- مدیران همیشه کارکنانی را در اختیار دارند، ولی رهبران با تشویق اطرافیان برای خود پیروانی را بدست می آورند.
- رهبران همانند یک مربی هستند که در جهت توسعه امور فعالیت می کنند در حالیکه مدیران در مقام یک منتقد هستند که با تذکر نکاتی به اطرافیان خود سعی در مطابقت آنان با سیستم را دارند.
- مدیران سعی می کنند کارها را به صورت صحیح انجام دهند، ولیکن رهبران صرفا کارهای صحیح را انجام می دهند.
- مدیران دیدگاه محدودی دارند و به انتهای خط نظر دارند، در حالیکه رهبران دیدگاه وسیعی داشته و چشم به افق دارند.
- مدیران سربازان قدیمی خوبی بوده اند که وضع موجود را پذیرا می باشند، در حالیکه رهبران افرادی هستند که متعلق به خودشان می باشند و در جدال با وضع موجود فعالیت می کنند.
آشنایی با انواع سبک های رهبری
در خصوص نظریه های رهبری تحقیقات بسیاری صورت گرفته است، که نتایج حاصله بیانگر سبک های رهبری متفاوتی از لحاظ ویژگی ها و خصوصیات رفتاری رهبران می باشد. از جمله شناخته شده ترین چهارچوب های رهبری می توان به سه مورد زیر اشاره نمود:
سبک های رهبری لوین
کورت لوین (Kurt Lewin)، در سال ۱۹۳۹ تحقیقاتی را با هدف شناسایی سبک های مختلف رهبری انجام داد. نتایج حاصل از تحقیقات وی در بر دارند سه سبک رهبری بدین شرح بودند.
- رهبری اقتدارگرا، سبکی بر اساس رفتار مستبدانه می باشد، رهبر بدون نظرخواهی از دیگران و کاملا مستقل عمل نموده و خود تصمیم می گیرد.
- رهبری مشارکتی، سبکی بر اساس رفتار دموکراتیک می باشد، رهبر از اعضاء می خواهد نظر خود را اظهار نمایند، اما تصمیم نهایی بر عهده خود وی می باشد.
- رهبری تفویضی، سبکی بر اساس رفتار آزادمنشانه می باشد، رهبر از اعضاء می خواهد نظر خود را اظهار نمایند، در نهایت نیز تصمیم گیری بر عهده اعضاء خواهد بود.
سبک های رهبری هرسی و بلانچارد
جان هرسی (John Hersey)، و کن بلانچارد (Ken Blanchard)، در سال ۱۹۶۹ یکی از معروفترین نظریه ها در خصوص سبک های رهبری را مطرح نمودند. این مدل که چهار سبک اصلی را بیان می دارد، تحت عنوان نظریه موقعیتی شناخته می شود.
- رهبری آمرانه، سبکی بر اساس رفتار دستوری می باشد، رهبر در ابتدا نقش های اعضاء را تشریح نموده، سپس از آنها می خواهد مطابق دستورات انجام تکلیف نمایند.
- رهبری استدلالی، سبکی بر اساس رفتار تشویقی می باشد، رهبر در ابتدا نقش های اعضاء را تشریح نموده، سپس در کنار حمایت احساسی از آنها می خواهد وظایف خود را انجام نمایند.
- رهبری مشارکتی، سبکی بر اساس رفتار دموکراتیک می باشد، رهبر به صورت محدود در ابتدا به تشریح نقش ها می پردازد، سپس از آنها خواسته می شود وظایف خود را انجام دهند، در کنار آنکه اعضاء در تصمیم گیری ها نقش فعالی دارند.
- رهبری تفویضی، سبکی بر اساس رفتار آزادمنشانه می باشد، رهبر رویکرد عدم مداخله را پیش گرفته، اعضاء نیز بخش اعظمی از تصمیمات را خود می گیرند، سپس مسئولیت اجرای تکالیف را می پذیرند.
سبک های رهبری بلانچارد
کن بلانچارد (Ken Blanchard)، پس از مدتی مدل اولیه نظریه موقعیتی را گسترش داد، وی بر روی توانایی ها و مهارت های اعضاء تاکید بیشتری نمود. سپس چهار سبک رهبری خود را بدین صورت عنوان نمود.
- رهبری آمرانه، سبکی بر اساس رفتار دستوری می باشد، که در آن هیچگونه راهنمایی و مساعدتی توسط رهبر برای اعضاء صورت نمی پذیرد.
- رهبری مربی گرانه، سبکی بر اساس رفتار حمایتی، که در آن رهبر دستورات خود را به اعضاء می دهد، سپس از آنها حمایت احساسی انجام می دهند.
- رهبری حمایتی، سبکی بر اساس رفتار حمایتی، که در آن رهبر هیچ دستوری به اعضاء نمی دهد.
- رهبری تفویضی، سبکی بر اساس رفتار آزادمنشانه، که در آن رهبر رویکرد عدم مداخله و عدم پشتیابی در پیش می گیرد.
برگرفته: پوریا پرهیزکار
Hits: 0
