برندگان جایزه نوبل اقتصاد توسط آکادمی سلطنتی علوم سوئد انتخاب می‌شوند و به پژوهشگران برتر در علم اقتصاد اهدا می‌شود. برنده یا برندگان جایزه نوبل اقتصاد با رأی‌گیری اعضای کمیته نوبل انتخاب می‌شوند.
جایزه نوبل معتبرترین جایزه علمی است که به یک پژوهشگر تعلق می‌گیرد. جایزه نوبل اقتصاد مانند دیگر جوایز رسمی بنیاد نوبل مانند ادبیات، صلح، پزشکی، فیزیک و شیمی نیست و توسط آلفرد نوبل بنیان‌گذاری نشده است، اما هم‌تراز با دیگر جوایز نوبل است. در واقع، این جایزه توسط بانک مرکزی سوئد در سال ۱۹۶۸ و به‌منظور یادبود آلفرد نوبل بنیان شد و تا به حال ۷۹ نفر برنده این جایزه شده‌اند. در این گزارش به یک موضوع جالب و در عین حال بسیار مهم پرداخته شده است و آن رابطه استاد و شاگردی برندگان جایزه نوبل اقتصاد است.
برندگان جایزه نوبل اقتصاد تا سال ۲۰۱۷
اولین کسانی که برنده جایزه نوبل اقتصاد شدند راگنار فریش (Ragnar Frisch) از نروژ و یان تینبرگن (Jan Tinbergen) از هلند در سال ۱۹۶۹ بودند. همچنین ریچارد تیلر (Richard H. Thaler) آخرین نفری است که به خاطر پژوهش‌ها و فعالیت‌هایش در زمینه اقتصاد رفتاری توانسته نوبل اقتصاد را در سال ۲۰۱۷ دریافت کند؛ حسابداری ذهنی یکی از مفاهیم مهمی بود که توسط او شناسایی و تفسیر شد. همچنین در سال ۲۰۱۶ جایزه نوبل اقتصاد به‌طور مشترک به اولیور هارت از دانشگاه هاروارد و بینت هولمستروم از دانشگاه ام‌آی‌تی به خاطر فعالیت‌هایشان در زمینه تئوری قراردادها اعطا شد. بیشترین حوزه‌ای که تابه‌حال موفق به دریافت جایزه شده حوزه اقتصاد کلان است. در جدول زیر، فهرست برندگان جایزه نوبل اقتصاد از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۷ همراه با حوزه فعالیت‌شان ارائه شده است.
جدول ۱: فهرست برندگان جایزه نوبل اقتصاد از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۷
شبکه رابطه استاد و شاگردی برندگان جایزه نوبل اقتصاد
ریچارد تول (۲۰۱۸)، استاد اقتصاد دانشگاه ساسس (Sussex)، در مقاله‌ای به این سؤال پرداخته که آیا رابطه‌ای بین برندگان جایزه نوبل اقتصاد وجود دارد؟ او شجره‌نامه‌ای از ۷۷ نفر از برندگان جایزه نوبل اقتصاد را ارائه داده است. شکل (۱) نشان‌دهنده رابطه استاد و شاگردی بین برندگان جایزه نوبل است. این نمودار درختی شامل برندگان جایزه نوبل تا سال ۲۰۱۷ است. قابل توجه است که ۷۲ نفر از برندگان جایزه نوبل به یک خانواده درختی تعلق دارند و پنج نفر دیگر متعلق به سه درخت مجزا هستند.
بزرگترین شبکه رابطه استاد و شاگردی برندگان جایزه نوبل اقتصاد مربوطه به کارل نیس (Karl Knies) (1821-1898) می‌باشد. او تأثیرگذارترین استاد در میان اساتید دیگر بوده است و بسیاری از برندگان جایزه نوبل اقتصاد با واسطه به شاگردان او می‌رسند. البته شهرت او به اندازه شاگردانش نیست اما آنچه مشخص است مدل ذهنی منحصر به فرد این شخص به همراه تفکر متفاوت و انتقادی است که او بنیاد نهاده و این نوع تفکر در طی سال‌های مختلف توسط شاگردان او و نسل‌های بعدی پرورش یافته و باعث دستاوردهای مهمی در علم اقتصاد شده است.
کارل نیس از بنیان‌گذاران مکتب تاریخی آلمان است. این روش تفکر اقتصادی، در قرن نوزدهم بر آرای متفکران اقتصادی تأثیر زیادی گذاشت و برنامه‌های اقتصادی دولت آلمان (پروس) را شکل داد. متفکران و اقتصاددانان مکتب تاریخی آلمان را به طور کلی می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:
- گروه اول یا بنیان‌گذاران که رهبری آنها با ویلهلم روشر، کارل نیس و برونو هیلدربراند بود.
- گروه دوم یا حلقه میانی که بعضاً «جوان‌ترها» خوانده می‌شوند، توسط گوستاو فون اشمولر رهبری می‌شدند و افراد دیگری مانند اتین لسپیرز، کارل بوشر و تا حدودی لویو برنتانو نیز در زمره آنان بودند.
- متأخرین این جریان فکری نیز تحت رهبری ورنر سومبارت بودند و ماکس وبر را می‌توان از برجسته‌ترین آنها به شمار آورد.
برای دیدن انفوگرافیک بالا در نمای بزرگ‌تر اینجا کلیک کنید.
شکل ۱: کارل نیس و شاگردان او
دومین استاد تأثیرگذار، با داشتن بیشترین رابطه استاد و شاگردی برندگان جایزه نوبل اقتصاد بعد از کارل نیس، واسیلی لئونتیف (Wassily Leontief) است که تأثیرگذاری او و شاگردانش (که بسیاری از آنها برندگان جایزه نوبل اقتصاد بوده اند) بر برندگان جایزه نوبل اقتصاد در شکل ۲ مشخص است. او نسبت به کارل نیس از شهرت بیشتری برخوردار است وی برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال ۱۹۷۳ است. او یکی از خالقان اصلی و شکل‌دهندگان علم اقتصاد قرن بیست است؛ او به توسعه‌دهنده تحلیل داده-ستانده معروف است.
لئونتیف در سال ۱۹۰۶ در روسیه به‌دنیا آمد و در سال ۱۹۲۱ وارد دانشگاه لنین‌گراد شد و اقتصاد کلاسیک را در آنجا خواند. او در دانشگاه برلین به تحصیل دکترا مشغول شد و اولین مقاله خود تحت عنوان “توازن اقتصاد روسیه: بررسی روش‌شناختی” را در سال ۱۹۲۵ منتشر کرد و در سال ۱۹۲۸ رساله دکترای خود با عنوان “اقتصاد به‌عنوان جریان مدور” را به اتمام رساند که سرآغاز تحلیل داده-ستانده او بود. بعد از سال‌ها فعالیت در زمینه اقتصاد، او درنهایت در سال ۱۹۷۵ از دانشگاه هاروارد (پس از ۴۴ سال) به دانشگاه نیویورک رفت و بعد از دو سال مدیر موسسه تحلیلی اقتصاد در آنجا شد. وی در سال ۱۹۹۹ از دنیا رفت.
برای نمای بزرگ‌تر اینجا کلیک کنید….
شکل ۲: واسیلی لئونتیف و شاگردان او
تاثیرگذارترین دانشگاه‌ها بر برندگان جایزه نوبل اقتصاد
در تحقیق انجام شده توسط ریچارد تول، دانشگاه‌های تأثیرگذار بر اساتید و برندگان جایزه نوبل اقتصاد بیان شده است بیشترین تعداد این دانشگاه‌ها مربوط به کشورهای امریکا و آلمان هست. لیست ده دانشگاه برتر در این تحقیق را می‌توان در جدول ۲ مشاهده کرد. چنانچه در جدول نیز مشخص است، دانشگاه هاروارد به عنوان تأثیرگذارترین دانشگاه در این زمینه شناخته می شود.
جدول ۲: ده دانشگاه اول با بیشترین ضریب تاثیرگذاری بر اساتید و برندگان جایزه نوبل اقتصاد
نتیجه‌گیری
با توجه تحقیق ارائه شده در زمینه رابطه استاد و شاگردی برندگان جایزه نوبل اقتصاد می‌توان تأثیر اساتید برجسته‌ای که دارای مدل ذهنی متفاوتی در علم اقتصاد بودند را در شکل‌گیری تفکر برندگان جایزه نوبل اقتصاد به‌وضوح مشاهده کرد. از طرفی بسیاری از این اساتید منتقدین جدی مدل‌های موجود در زمان خود بودند که تأثیرگذاری این نوع نگاه باعث گشودن مرزهای جدیدی در علم اقتصاد توسط شاگردان آنها شده است که نمونه آن حوزه اقتصاد رفتاری است. اقتصاد رفتاری ترکیبی از علم اقتصاد و روانشناسی است و فرضیات اقتصاد کلاسیک که مبتنی بر عقلانی بودن تصمیم‌گیری انسان‌ها است به چالش می‌کشد. ریچارد تیلر به خاطر فعالیت‌هایش در این حوزه در سال ۲۰۱۷ برنده جایزه نوبل اقتصاد شد.
برگرفته: ناظر اقتصاد
Hits: 0
