سنگاپور به بهشتی پرطرفدار برای پولشویی و فرار مالیاتی تبدیل شده است. اما اکنون این کشور با درخواست اصلاح قوانین روبه‌رو شده و بر سر دو‌راهی قرار گرفته است. آیا این شهر میتواند همزمان مامن جویندگان ثروت و الگویی از هماهنگی با امور بین‌الملی باشد؟ مه زردرنگ و مایل به قهوه‌ای بر فراز منطقه مالی سنگاپور سنگینی می‌کند. از بالای آسمانخراش مشرف به بندر به سختی میتوان ردیف بی‌پایان کانتینرها را تشخیص داد. ابری از دود و مه که محصول سوزاندن چوب‌های روغن نخل در کشور همسایه اندونزی است همیشه آسمان شهر-کشور سنگاپور را تیره می‌کند، هرچند این بار شدت بیشتری پیدا کرده است. سنگاپور در دماغه جنوبی شبه‌جزیره مالزی واقع شده است. منتقدان محلی این ابر مه و دود را نشانه‌ای از آلودگی‌هایی می‌دانند که الگوی تجاری کشور را کثیف کرده است. این کشور خود را به تجارت جهانی، رشد فزاینده اقتصاد آسیا و ماوا دادن به ثروتمندان جهان وابسته کرده است. ثروتمندان از مرکز مالی سنگاپور به عنوان مرکز اصلی فعالیت و مکانی برای ذخیره ثروت‌شان استفاده می‌کنند. اکنون سنگاپور در موضعی دشوار قرار گرفته است. به تازگی نشانه‌هایی از بحران در اقتصادهای نوظهوری مانند هند و اندونزی پدیدار شده است و سنگاپور از جانب اروپا و ایالات متحده تحت فشار فزاینده قرار گرفته تا در رقابت بین بهشت‌های مالیاتی جهان از این وضعیت به سود خود بهره‌برداری نکند. در کشوری که به موفقیت عادت دارد و نرخ بیکاری در آن تقریباً هیچ است صدای انتقادی به گوش نمی‌رسد. سنگاپور سال‌ها در نقش سکویی برای شرکت‌های بزرگ جهانی ظاهر شده است، که قصد دارند در آسیا فعالیت کنند، اما مالیات اندکی بپردازند. این شرکت‌ها کالاهای خود را در کشورهای پیرامون تولید می‌کنند؛ جایی که هزینه تولید بسیار اندک است.
طرح جاه‌طلبانه سنگاپور
به گفته آنجلیکا ویت سفیر آلمان در سنگاپور طرح راهبردی این کشور برای تضمین آینده‌اش بسیار تاثیرگذار است. چهره شهر به طور کامل متحول شده است و آسمانخراش‌ها در کنار یکدیگر و در مکانی ساخته شده‌اند که تا همین چند سال پیش فقط پر از گل و لای بود. دولت قصد دارد تا سال 2030 شمار زیادی از مهاجران را بپذیرد تا از پیر شدن جمعیت کشور جلوگیری کند. علاوه بر این دولت با خشک کردن دریا به ساخت و ساز بیشتر روی آورده است تا بتواند جمعیتی بیش از 4/5 میلیون نفر کنونی را اسکان دهد.
در سنگاپور همه چیز حول رشد و مصرف می‌چرخد. هنگامی که هوا آلوده شد تعداد زیادی از مردم سنگاپور برای خرید ماسک‌های تنفسی به مرکز خرید آنلاین آمازون هجوم آوردند به طوری که سرور اصلی اینترنت نتوانست پاسخگوی آنها باشد. به گفته جیمی کاه از بانک متحد خارجی (UOB) -که یکی از بانک‌های اصلی سنگاپور است- این رویداد نشان می‌دهد تا چه اندازه قدرت خرید مردم بالا رفته است. بانک متحد خارجی یک نمونه از موتورهای محرک سنگاپور است. این بانک راهبرد اصلی خود را بر مبنای رشد انجمن کشورهای جنوب‌شرق آسیا (آسه‌آن)- متشکل از 10 کشور منطقه- و رشد طبقه میانی این کشورها قرار داده است. جیمی کاه که مسوول اداره روابط بانک با سرمایه‌گذاران است به شدت از این راهبرد طرفداری می‌کند. بازار محلی برای بانک‌های سنگاپور بسیار محدود است. اما به گفته جیمی کاه با گسترش خدمات بانکی به بازار آسه‌آن ظرفیت پذیرش مشتری بانک از پنج تا 500 میلیون نفر قابل افزایش است. پنج سال پیش دارایی بانک متحد خارجی 40 میلیارد دلار سنگاپور (حدود 20 میلیارد یورو) بود. اکنون دارایی تحت مدیریت این بانک به 60 میلیارد دلار سنگاپور رسیده است و انتظار می‌رود ظرف پنج سال به 100 میلیارد دلار سنگاپور برسد.
پول بادآورده
آسیبی که به تازگی به مراکز بزرگ مالی مانند لندن، نیویورک و زوریخ وارد شد به نفع سنگاپور و بانک‌های این کشور تمام شد. پس از آنکه بانک‌های اصلی در وال‌استریت و تایمز دچار بحران مالی شدند بسیاری از سرمایه‌گذاران به آسیا روی آوردند. به گفته آلبرت پاتی‌جین مدیر ارشد اداره ریسک‌های بانک DBS (بزرگ‌ترین بانک سنگاپور) بانک‌های کشور از فرار سرمایه‌گذاران به سمت مناطق امن‌تر بهره‌مند شده‌اند. به عقیده آلبرت سنگاپور یکی از باثبات‌ترین سامانه‌های مالی جهان را دارد که در نوع خود نیز بی‌نظیر است.
هنگامی که در سال‌های اخیر مقامات آمریکایی در پی شکار مالیات‌گریزان برآمدند و پنهان‌کاری در بانک‌های سوئیس کاهش یافت بسیاری از ابرثروتمندان دارایی‌هایشان را به سنگاپور منتقل کردند. هرگاه از بانکدارانی مانند پاتی‌جین درباره احتمال انتقال پول‌های نامشروع از اروپا سوال شود پاسخی سریع و خودکار شنیده خواهد شد: «ما چنین پولی را نمی‌خواهیم و اشتهایی برای آن نداریم». اما افشاگری‌هایی که توسط منابع خارجی صورت گرفت سنگاپور را در موضع دشواری قرار داد. گزارش ماه آوریل کنسرسیوم بین‌المللی خبرنگاران جست‌وجوگر جزییات 130 هزار حساب خارجی را افشا کرد. این جزییات مستقیماً به سنگاپور -یا به طور مشخص‌تر- به بلوار تماسک (Temasek) اشاره می‌کنند.
فواره ثروت که بزرگ‌ترین فواره جهان است شاهکاری است که در میان بلوار واقع شده و اطراف آن را پنج ساختمان اداری بزرگ احاطه کرده‌اند که برج‌های سان‌تک نام دارند. شرکت پورت‌کالیس ادارات مرکز خود را در آنجا مستقر کرده است و با تشکیل شرکت‌های امانی همانند حوضه آبگیر مجازی فواره ثروت عمل می‌کند و دارایی‌ها را به نقاط امن منتقل می‌سازد. دیوید چانگ رئیس پورت کالیس به شدت اتهامات غیرمستقیم خبرنگاران مبنی بر کمک این شرکت به مخفی ساختن پول مالیات‌گریزان را رد می‌کند. در فصل بهار آقای چانگ اعلام کرد پورت کالیس به شدت از قوانین و مقررات ضدپولشویی و ضد فرار مالیاتی تبعیت می‌کند و از معامله کردن با افرادی که درگیر این قبیل فعالیت‌ها هستند اجتناب می‌ورزند. اما از آن زمان تاکنون او دیگر صحبتی در این موضوع انجام نداده است.
پاکسازی تصویر سنگاپور
اکنون دولت و مقامات پولی سنگاپور (MAS) رویکردی جدی‌تر در پیش گرفته‌اند تا چهره ضعیف این شهر- ایالت را بهبود بخشند. هنگامی که از راوی منون مدیر کل اداره پولی سنگاپور درباره شرکت پورت کالیس سوال شد، او پاسخ داد: «باز کردن یک حساب امانی به خودی خود هیچ اشکالی ندارد.» به گفته او بررسی افشاگری‌های خارجی تاکنون هیچ اقدام اشتباهی را نشان نداده است و قوانین ضدپولشویی کشور علاوه بر بانک‌ها به شرکت‌های امانی نیز تسری می‌یابد. منون دوست دارد تصویری از خود بسازد که با مالیات‌گریزان و کسانی که به آنها کمک می‌کنند مخالف است. به گفته او «یک درک غیرواقعی اما جدی وجود دارد که جریان عظیمی از پول‌های اروپایی به مراکز آسیایی مانند سنگاپور روان می‌شود». البته وکلا و متخصصان مالیاتی نظر دیگری دارند هر چند هیچ‌کدام مایل به اظهارنظر آشکار نیستند. شرکت مشاوره‌ای معتبر BCG برآورد می‌کند که 14 درصد از 11 تریلیون دلار دارایی‌های خارجی تحت مدیریت در سنگاپور و هنگ‌کنگ از اروپا آمده است. در سال 2009، سنگاپور معیارهای مالیاتی سازمان و توسعه همکاری‌های اقتصادی (OECD) در مورد تبادل خودکار اطلاعات را مورد تایید قرار داد و آن را در تمام پیمان‌نامه‌های دوجانبه مالیاتی گنجاند. از ابتدای جولای امسال فرار مالیاتی عامدانه و تقلب در مالیات به عنوان جرائم پیش‌زمینه برای پولشویی معرفی شدند. در اکتبر 2011 مقامات پولی سنگاپور به بانک‌ها دستور دادند تا مطمئن شوند که مشتریان کنونی خود را با معیارهای آینده سازگار می‌کنند. از طرف دیگر سنگاپور قرار است توافقی بین‌دولتی را نهایی سازد که مطابق آن انطباق موسسات مالی سنگاپور با قانون آمریکایی FATCA آسان‌تر شود. این قانون بانک‌های سنگاپور را ملزم می‌سازد تا به طور خودکار داده‌های حساب‌های شهروندان آمریکایی را به مقامات ایالات متحده منتقل کند. منون می‌گوید: «در اصل ما آماده‌ایم که با اتحادیه اروپا نیز در مورد تبادل خودکار اطلاعات وارد مذاکره شویم. این مذاکره در درازمدت به تدوین معیارهای جدید منجر خواهد شد.» از دیدگاه منون زمینه هموار و اجرای جدی مقررات پیش‌شرط‌های لازم برای تبادل قدرتمند اطلاعات هستند. به گفته ویت سفیر آلمان سنگاپور از آن نگران است که مورد ظن قرار گیرد چراکه به شهرت خود به عنوان یک مرکز مالی معتبر وابستگی زیادی دارد.
راه‌های گریز برای خارجیان
اما قوانین سختگیرانه جدید فقط در مورد مالیات‌هایی کاربرد دارد که توسط دولت سنگاپور جمع‌آوری می‌شود. در سنگاپور مالیات بر ارث یا مالیات بر درآمد حاصل از سرمایه وجود ندارد. بنابراین کسی که دارایی به ارث رسیده خود را به منظور فرار مالیاتی از آلمان به سنگاپور انتقال می‌دهد مشمول جریمه و تنبیه نخواهد شد. سنگاپوری‌ها اغلب با خوشرویی ولی به طور جدی از نظام مالی خود دفاع می‌کنند. به عنوان مثال فنگ جیام مسوول سیاست مالیاتی در وزارت دارایی سنگاپور می‌گوید: «ما یک پناهگاه مالیاتی نیستیم. ما نرخ‌های مالیاتی رقابتی داریم چون قصد داریم کارآفرینی را رونق بخشیم و شرکت‌ها را برای سرمایه‌گذاری جذب کنیم تا در نهایت اقتصاد کشور توسعه پیدا کند.» نرخ‌های مالیات مصوب سنگاپور تقریباً از تمام نقاط جهان پایین‌تر است. حداکثر نرخ مالیات 20 درصد است و بخش تجاری حداکثر 17 درصد مالیات می‌دهد هرچند که موارد استثنای اندکی هم وجود دارد. تناقض در همین جا دیده می‌شود: سنگاپور قصد دارد مرکز مالی جذابی باشد و در عین حال از شهرت خود به عنوان منطقه بدون فساد دفاع کند و همیشه از دیگر پناهگاه‌های مالیاتی یک مرحله جلوتر بماند. دولتی که تحت حاکمیت حزب اقدام خلق قرار دارد در تمیز نگه داشتن خیابان‌ها، مترو و پارک‌ها از هیچ اقدامی فروگذار نمی‌کند اما آیا این دولت میتواند به همان اندازه در اجرای قوانین جدید پولشویی و فرار مالیاتی جدیت نشان دهد؟
تداوم قمار ذهنیتی
کیث یک اقتصاددان و دبیر کل حزب اصلاحات است. پدرش در سال 1981 اولین سیاستمدار مخالفی بود که توانست به مجلس راه پیدا کند. به گفته او سنگاپور همیشه یک بهشت مالیاتی و قربانی نظام‌های فاسد پیرامون خود بوده است. یک وکیل آلمانی در سنگاپور حرف او را تایید کرده و می‌گوید مبالغ هنگفتی پول از منابع مشکوک در کشورهای همسایه در سنگاپور سپرده‌گذاری می‌شود اما این کار از نظر سیاسی در منطقه آسه‌آن اشکالی ندارد. سنگاپور در زمینه شفافیت قانونی و مقابله با فساد رتبه خوبی در رتبه‌بندی گزارش سالانه رقابت‌پذیری جهانی همایش اقتصادی جهان دارد اما برخی کشورهای همسایه آن – مانند اندونزی- در پایین‌ترین رتبه‌ها قرار دارند. به گفته کیث مشکل سنگاپور آن است که نظارت مجلس بر اقتصاد و پایش اجرای قوانین ضدپولشویی کافی نیست. در سنگاپور روابط شخصی نقش مهمی در تجارت و سیاست دارد. دولت و اقتصاد محکم به یکدیگر گره خورده‌اند. این رابطه با اعمال نفوذ طایفه‌های خانوادگی قدرتمند تقویت می‌شود. طایفه‌هایی که دهه‌هاست کنترل سیاست و بسیاری از شرکت‌های بزرگ را در اختیار دارند. کیث رهبری سیاسی و اقتصادی کشور را همانند یک نظام بسته توصیف می‌کند. نخست‌وزیر کشور رئیس صندوق ثروت حکومتی GIC است در حالی که همسرش دومین صندوق مالی حکومتی یعنی تماسک را اداره می‌کند. تماسک نیز به نوبه خود بزرگ‌ترین سهامدار و اداره‌کننده DBS بزرگ‌ترین بانک منطقه جنوب شرق آسیاست.
مداخله بانک‌های اروپایی
اما فقط صندوق‌های مالی حکومتی و بانک‌های داخلی نیستند که با سیاستمداران ارتباط دارند. هنگامی که مدیران عامل دویچه‌بانک مدتی قبل جلسه هیات‌مدیره را در سنگاپور برگزار کردند از فرصت موجود بهره‌برداری کرده و روابط خوبی با تونی تان رئیس‌جمهور سنگاپور برقرار کردند. دویچه‌بانک بیش از 2100 نفر را در سنگاپور استخدام کرده است و طبق افشاگری‌های اخیر از عملیات خود در کشور برای تامین 300 شرکت امانی و بنیاد در این بهشت مالیاتی استفاده کرده است. تونی تان از قبل با آنها آشنا و قبل از انتخاب شدن به سمت ریاست‌جمهوری یکی از اعضای هیات مشاوره‌ای دویچه‌بانک در منطقه آسیا-اقیانوسیه بود. سنگاپور تلاش می‌کند تجارت بیشتری را در زمینه کالا- از نفت گرفته تا گاز و طلا - انجام دهد. این کشور برای چنین کاری کاملاً مناسب است چرا که به عنوان یک بندر معتبر در مسیر تجاری بین چین و هند واقع شده است. اندکی قبل از ملاقات با رئیس‌جمهور، بانکداران فرانکفورت فضایی را برای انبار کردن 200 تن طلا در بندر آزاد تجاری سنگاپور اجاره کرده بودند. ثروتمندان چینی و هندی اخیراً به این فلز گرانبها که پس از کاهش اخیر قیمت‌ها ارزان‌تر شده است علاقه زیادی نشان می‌دهند. سال گذشته دولت سنگاپور طلا و دیگر فلزات قیمتی را از سامانه مالیات کالا و خدمات (GST) حذف کرد تا بتواند سهم بیشتری از تجارت فلزات گرانبها را نصیب خود سازد. خارجیان ثروتمند از بندرگاه آزاد فرودگاه سنگاپور رضایت کامل دارند چرا که در آنجا می‌توانند بدون پرداخت مالیات طلا بخرند و آن را ذخیره کنند. بانک UBS نیز فضایی را در آنجا اجاره کرد و از نظر برقراری روابط نیز از دویچه‌بانک جلو افتاده است. صندوق ثروت حکومتی GIC سهامدار UBS است و مدیر عامل سابق بانک نیز هم‌اکنون برای صندوق مالی تماسک کار می‌کند.
ظهور و صعود آسیا
پیتر کاک مسوول اداره مدیریت سرمایه‌گذاری برای مشتریان ثروتمند در سنگاپور و مالزی از بحث‌های مرتبط با انتقال پول از سوئیس به سنگاپور به منظور گریز از مالیات خسته شده است. به گفته او اروپا هیچ نقشی در رشد تجاری سنگاپور ندارد. UBS مدیریت 210 میلیارد فرانک سوئیس (170 میلیارد یورو) را در آسیا بر عهده دارد. کاک معتقد است بانک او میتواند در این حوزه به نرخ‌های رشد سالانه دورقمی دست یابد. به گفته او در حال حاضر سهم تجارتی که در اروپا ریشه دارد بسیار اندک و تک‌رقمی است. یکی از شعبه‌های پست‌بانک در سنگاپور پیش‌بینی می‌کند که در پنج سال آینده بیشتر ثروت‌های سرمایه‌گذاری‌شده در خارج از مرزها در آسیا متمرکز خواهد شد و در طول این زمان آسیا 4/1 تریلیون دلار سرمایه جدید جذب می‌کند. این روند به ویژه به نفع سنگاپور خواهد بود. طبق گزارش این بانک، سنگاپور تا سال 2017 پس از سوئیس به بزرگ‌ترین مرکز مالی جهان تبدیل خواهد شد. پیتر کاک که خود هلندی‌‌تبار است از دیدگاه ماجراجویانه مشتریان آسیایی در امور سرمایه‌گذاری تعجب می‌کند. به گفته او در حالی که اروپاییان در مورد پخش کردن خطرات بحث می‌کنند مشتریان سنگاپوری همیشه به دنبال نقاط داغ و پرخطر می‌گردند. او اضافه می‌کند: «آسیایی‌ها عاشق شرط‌بندی هستند.»
بزرگ‌تر از تایتانیک
تمایل به قمار کردن را میتوان به وضوح در کازینوی مارینا بی و سندز هتل مشاهده کرد. رویاهای سنگاپوری‌ها در این مکان متمرکز شده است. سندز هتل شامل سه آسمانخراش می‌شود که سازه‌ای شبیه کشتی و بزرگ‌تر از تایتانیک را در خود جای داده‌اند. این سازه به پارک آسمانی مشهور است. در کازینویی که 200 متر پایین‌تر قرار دارد افراد ثروتمند زیادی پول‌های خود را به قمار می‌گذارند و روحیه ماجراجویی خود را در کشوری به نمایش می‌گذارند که قصد دارد پناهگاهی برای جویندگان ثروت و سنگری برای دفاع از هماهنگی با جهان باشد.
ترجمه: جواد طهماسبی
منبع: SPIGEL ONLINE
بازدیدها: 0
