ابوريحان محـمد بن احـمد خوارزمي از نوابغ و دانشمندان بزرگ خراسان در سال 362 هـجري قـمري در منـطقه خارج از شهـر خوارزم بدنـيا آمد، و به هـمين دليل او را “بـيـروني” لقـب دادند. در نوجواني نـزد يکي از اميرزدگـان ، دانشمند معـروف به ابونصر عـراق (از خاندان آل عراق) به تحـصيل مثـلثات کروي و دانش رياضي پـرداخت و با حـمايت مالي هـمين فرد بود که توانست نزد استادان مخـتـلف به فراگـيري عـلوم و دانش هاي زمانه خود هـمچـون طب و فـلسفه بپـردازد. در جـواني به دربار سلسله خوارزمشاهـيان، که اهـل عـلم و ادب و حامي و مشوق دانشمندان و اديـبان بودند، پـيوست. پس از انـقراض دوران زمامداري اين سلسله به ري رفت و در مباحثات رياضي با دانشمندان آن ديار شرکت کرد. حاصل گـفت و گـوهاي عـلمي بـيروني با اين دانشوران در کـتاب ” مقاليد عـلم الهـيئت ” آورده شده است.
ابوريحان سپس به جرجان(گـرگـان) و به دربار قابوس بن وشمگـير، پادشاه آل زيار رفـت و به پاس حمايت قاموس، کـتاب مشهـور خود به نام ” آثارالباقـيه” را به نام وي تاليف کرد. در هـمين دوره بود که به اکـتـشاف نجـومي و رصد ستارگـان پرداخت و طول و عرض جـغـرافـيايي جرجان را محاسبه کرد.
بـيروني در اوايل سال 394 از جرجان به خوارزم رفـت و مدتي با ابوعلي سـينا و ساير دانشمندان دربار عـلي بن ماًمون خوارزمشاه به بحث علمي پـرداخت. ماًمونيان، که شاخه اي از سلسله خوارزمشاهـيان به حساب مي آيند (و آنها را خوارزم شاهان ماًموني نيز مي نامند)، در دانش دوستي و ادب پـروري شهـره بودند. وجود وزيري اهـل فضل در دستگـاه مأمونيان به نام ابوالحسن احمد بن محمد سهـيلي باعث رونق ادب و دانش شد و فضايي بسيار مطلوب براي رشد عـلم و اکتـشافات و اخـتراعات فراهـم آمد.
با حمله غـزنويان و به پايان آمدن دوران خوارزمشاهـيان، ابوريحان با سپاهـيان سلطان محـمود غـزنوي از خوارزم به غـزنـين رفت و تا سال درگـذشت خود مقـيم اين شهـر بود. به عـبارت ديگر ابوريحان 32 سال از عـمر پربار خويش را در دربار سلطان محـمود، سلطان مسعـود و سلطان مودود گـذراند.
شهـرت عالمگـير ابوريحان در مدت اقامتـش در هـند در معـيت غـزنويان باعث گـرديد عـليرغـم آن که هـنديان سپاهـيان غـزنوي را دشمن خود مي پـنداشـتـند مقام و مرتـبه اش را گـرامي دارند. ابوريحان در اين مدت زبان سانسکريت و عـلوم و دانش هـنديان را فرا گـرفت و برآيـند پژوهـش هاي خود را در کتابي به نام ” کـتاب الهـند ” درآورد که منـبعـي موثـق براي شناخت مکاتب و عـقايد هـنديان است. وي هـمچـنين کـتابي دربارهً نجـوم و رياضيات از سانسکريت به فارسي برگـرداند که عـنوان آن ” زيج سند هـند ” است.
اختراعات، اکـتشافات و پـژوهـش هاي ابوريحان:
- اصل تسطيح کره و ترسيم نقـشه هاي جـغرافـيايي
- چاه آرتـزين ( عليرغـم ادعاي غـربـيان در نسبت دادن اين کشف به خود، ابوريحان در آثارالباقيه مفصلا به آن پرداخته)
- ترازوي ابوريحان که از دقـيق ترين ترازوهاي تاريخ عـلم است
- اصل نجومي تسوية البـيوت
- اصل نجـومي مطرح شعـاع
- سير نور و صوت
- محاسبه مساحت، محيط و قطر کـره زمين
- طول و عـرض جـغـرافـيايي و سمت قـبلهً بـلاد
- چـگـونگي تعـيـين قـله و ساحت محـراب مسجـد
- رصد ميل کلي و ميل اعظم در نجوم
- حرکت زمين
- حرکت وسطي و اوج خورشيد
- خاصيت فيزيکي الماس و زمرد
- جزر و مد رودها و نهـرها
- اشکال هـندسي گلها و شکـوفه ها
- امکان ايجاد خلاء
- پـژوهـش در مورد چگـونگي توليد عسل
- رصد خسوف و کسوف
- پـژوهـش تاريخي در مورد سلسله ساسانيان
- تـنظيم خانه هاي شطرنج
- ساخت افزارهاي ويـژه رصدي ( سه ميله، شاقول، … )
- ساخت کرهً جـغـرافـيايي
- طرح نظريهً وجود قارهً آمريکا
Hits: 0
