«جامستجی نوسروانجی تاتا» کارآفرین هندی و بنیان‌گذار «صنایع تاتا»، در سراسر جهان شناخته شده است. تاتا یا به اصطلاح «پدر صنعت هندوستان» از معدود سرمایه‌داران کشورهای فقیر بود که به جای انباشت سرمایه فردی، به سمت کارآفرینی و سرمایه‌داری ملی رفت و از ابتدای شروع فعالیت اقتصادیاش سودای توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورش را در سر داشت. او در یک خانواده زرتشتی پارسی در سوم مارچ ۱۸۳۹ در ناوساری هندوستان به دنیا آمد. در سال ۱۸۵۸ از کالج الفینستون فارغ‌التحصیل شد و پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه در شرکت پدرش مشغول به کار شد. در همین حین، چند سفر به اروپا و آمریکا داشت. این سفرها به او نگاه متفاوتی به آینده کشورش بخشید. جامستجی زمانی که مشغول تحصیل بود با «هیرابیا دابو» ازدواج کرد.
پس از بازگشت و مدتی کار با پدرش، تصمیم گرفت در سال ۱۸۶۸ یک شرکت تجاری به ارزش ۲۱ هزار روپیه افتتاح کند. سپس در سال ۱۸۷۴ یک کارگاه نساجی ورشکسته را خرید. او این کارخانه را به دو دلیل «ملکه» نامید: برای جلب توجه بیشتر در بازار و همینطور به دلیل اینکه بسیار تحت تاثیر ملکه بریتانیا بود. کار او رونق گرفت و به انگلیس نیز محصول صادر می‌کرد.
جامستجی در تمام عمرش چهار هدف را برای پروژه کارآفرینیاش دنبال می‌کرد: ایجاد یک کارخانه آهن و فولاد، یک موسسه آموزشی با کیفیت جهانی، یک هتل منحصر به فرد و یک توربین برقی آبی. با تلاشی بی‌نظیر، توانست کارخانجات فولاد تاتا، موسسه علوم هندوستان و صنایع انرژی تاتا را افتتاح کند.
جواهر نهل نهرو درباره او چنین می‌گوید: «هنگامی که باید به عمل و ایده‌ها حرکت دهید – حرکتی که چندان در تناسب با جو افکار نیست – این حقیقتا شجاعت واقعی است، فیزیکی، روانی، معنوی، هر چه مایلید اسمش را بگذارید، و این گونه از شجاعت و بینش چیزی بود که جامستجی تاتا بروز داد. درست است، ما باید یاد او را محترم بداریم و از او به عنوان یکی از بنیان‌گذاران بزرگ هندوستان مدرن به یاد بیاوریم.»
زمانی که جامستجی در سال ۱۹۰۰ به سفری کاری به آلمان رفته بود به سختی بیمار می‌شود و در نهایت در سال ۱۹۰۴ در آلمان می‌میرد، جسد او را می‌سوزانند و در قبرستانی پارسی در انگلستان دفن می‌کنند. روستایی که جامستجی در آن صنایع فولاد تاتا را بنا نهاد، اکنون کلان شهر بزرگی شده است که به افتخار او «جمشیدپور» نامیده می‌شود و ایستگاه راه آهن شهر که یکی از پرترددترین نقاط راه آهن هند است نیز «تاتاناگار» نام‌گذاری شده است.
پس از او فرزندان او که مدیریت مجموعه تاتا را برعهده داشتند، بینش پدر برای توسعه اقتصادی و اجتماعی هند را نیز در نظر گرفتند. پسر او «دوراجی تاتا» صنایع تاتا را تبدیل به برندی بین‌المللی کرد. سپس در ۱۹۳۸ «جی‌آر‌دی تاتا» که در بحران اقتصادی صنایع تاتا را به شکوفایی بی‌نظیری رسانده بود، «سرویس هوایی تاتا» را افتتاح کرد که بعد از مدتی به هواپیمایی هندوستان تغییر نام یافت. در ۱۹۳۹ صنایع شیمی تاتا، تاتا موتور، چای تاتا، سرویس مشاوره تاتا، اولین صنایع نرم‌افزاری هند، بزرگترین انتشارات هندوستان، صنایع تایتان و بسیاری دیگر را افتتاح کرد. او به عنوان نوه جامستجی، گروه تاتا را به بخشی از زندگی روزمره مردم هند تبدیل کرد. دیگر نوه او «راتان تاتا» که تا سال ۲۰۱۲ مدیر گروه تاتا بود نیز سود گروه را در دوره مدیریتش ۳۳ برابر کرد. در دوره مدیریت او گروه تاتا به یک کمپانی چند ملیتی تبدیل شد و محصولاتش که از صنایع خودرو‌سازی و هواپیمایی تا صنایع خوراکی و محصولات فرهنگی را دربر میگیرد، در ۱۲۰ کشور حضور چشمگیری دارد و دارای بیش از ۱۰۰ کمپانی در حوزه‌های محصولات شیمیایی، محصولات مصرفی، انرژی، مهندسی، آی‌تی، خدمات، علوم، فولاد، هوافضا و غیره است.
بخشی از میراث تاتای بزرگ که توسط اخلاف‌اش ادامه یافت، کارآفرینی و فراهم کردن بهترین خدمات برای مردم هند است. از این رو، موسسات خدماتی، آموزشی و خیریه با کیفیتی جهانی توسط این خانواده تاسیس شد. از مهمترین آن‌ها می توان به موسسه تحقیقات بنیادی تاتا، موسسه علوم اجتماعی تاتا، موسسه علوم هند، مرکز ملی هنرهای نمایشی، بیمارستان مموریال، آکادمی فوتبال تاتا، مرکز پزشکی تاتا، موسسه تحقیقات انرژی و منابع طبیعی تاتا و بنیاد خیریه تاتا اشاره کرد.
یکی از پروژه‌هایی که گروه تاتا اخیرا با در نظر گرفتن جنبه بشردوستانه انجام داده، تولید دستگاه تصفیه‌کننده آب ارزان قیمت برای مردم هند است؛ این دستگاه حدود ۲۰ دلار قیمت دارد. سونامی سال ۲۰۰۴ باعث شد بسیاری از مردم هند به آب سالم دسترسی نداشته باشند. پس از آن چنین طرحی به فکر مدیران تاتا خطور کرد. این دستگاه که حتی نیاز به مصرف برق ندارد اکنون به طور گسترده توسط مردم هند استفاده می‌شود.
گروه تاتا اولین نهاد اقتصادی در دنیا بود که در سال ۱۹۱۲ قانون هشت ساعت کار در روز را برای تمام کارکنانش اجرا کرد و از ۱۹۱۷ خدمات پزشکی آن‌ها را برعهده گرفت. این خانواده در سال ۲۰۰۷ «مدال انسان دوستی کارنگی» را به پاس سابقهای بلند در فعالیت‌های انسان دوستانه دریافت کردند. مختصری از تاریخ این گروه اقتصادی را می‌توانید در این ویدئو ببینید.
ارزش فعلی میراث «پدر صنایع مدرن هندوستان» حدود ۱۴۲ میلیارد دلار است. سی و نهمین برند ارزشمند جهان است، و بر طبق گزارش مجله فوربس یازدهمین کمپانی خوشنام در جهان به حساب می‌آید.
Hits: 0
