فمینیسم یک واژه فرانسوی است که در اوایل سال های 1895 وارد قاموس دیگر زبان ها گردید. این واژه بر اساس تعریف اکسفورد به معنی جنبش زنان آمده است، جنبش که خواهان تساوی و آزادی حقوق زنان میباشد. اکسفورد 2004 این واژه را مشتق ازFeminisme میداند که به معنی دادخواهی حقوقی زنان بر مبنای تساوی جنسی است. اما بر اساس واژه نامه های روانشناختی، این واژه به معنی برابری طلبی زنان آمده است. در حالیکه در اکثراز موارد به معنی طرفداری از زنان بکار برده شده است.
از نگاه واژه شناسی قانون و فقه، فمینیزم عبارت از عقیده به برابری زن و مرد و مبارزه در راه اصول به این تساوی است. استناد به فرهنگ نامه بریتانیکا، فمینیزم جنبش اجتماعی است که خواهان تساوی حقوقی برای زنان میباشد و آنرا به پیام ماری ولز حامی مساوی حقوق زنان در سال های 1792 ربط میدهد.
به نقل از کمیته مردان برای برابری، فمینیزم در کل به معنای دفاع از حقوق زنان است. و نخستین کاربرد آن را به چارلز، سوسیالیست قرن نوزدهم نسبت میدهد. بشارت فمینیزم را برگرفته از femme به معنای موجود انسانی با جنسیت مونث و از ریشه لاتینی femina میداند، که در اصل واژه female با ریشه لاتینی femella به معنای جنسیت مونث و feminine با ریشه feminiuse به معنای خصوصیات زنانه از زبان لاتین وارد فرانسوی شده است.
نویسنده کتاب فمینیسم واسلام نخستین کاربرد این واژه را به موضوعات طبی در فرانسه ربط میدهد ، چگونگی رشد اندام های زنانگی در مردان که از آن مانند یک تکلیف رنج میبردند و بعد از آن توسط الکساندر دوما نویسنده فرانسوی این واژه برای توصیف زنان که به گونه یی مردانه رفتار میکردند بکار برده شد. در زبان دری فارسی واژه مترادف فمینزم را فقط میتوان جنبش زنان معنی کرد ، در حالیکه موضوع فمینیزم تنها به زنان بستگی ندارد . امروزه با سپری شدن بیش از دو قرن از پیدایش این واژه، گروهای متعددی وجود دارند که تحت عنوان جنبش زنان یا فمینیزم با تشکیلات کاملا مردانه از این جنبش حمایت میکنند. در نتیجه واژه مناسب که بتواند هم براساس کاربردی معنایی و محتوایی مفهوم ارایه کند ، جنبش دفاع از حقوق زنان را میتوانبکار برد. با تاسف که فرهنگ های متعددی بدون در نظر گیری ساختار های موجودی این جنبش، این واژه را براساس ساختار ظهوری آن تعریف میکنند.
همان گونه که در مباحثات جندر و جنسیت ، این دو واژه تفاوت های خاصی را دارند که یکی دلالت به حالت بیولوژی (جنسیت) و دیگری دلالت بر حالت اجتماعی (جندر) میکند ، موضوع فمینن نیز با فیمیل چنین تفاوتی را دارد، و در اکثر موارد به نحو اشتباهی برای مفاهیم ذکر میگردد. فمینن یا زنانه گی یک بحث اجتماعی چون جندر هست که فرهنگ و ساختارهای اجتماعی مبین آن میباشد و یا به نحوه آن را تعیین میکند اما فیمل از مادینگی بحث میکند که بعد از تولد تعیین میگردد و اجتماع یا هم فرهنگ هیچ تغییری در دگرگونی آن ندارد. همانگونه که بحث جندر و جنسیت یک بحث مشکل برای هضم در صورت نداشتن اطلاعات قبلی برای یک شخص است به همان پیمانه این دو واژه (فیمین و فیمیل) نیز از چنین ویژگی برخوردار هستند.
جنبش فمینیسم مانند دیگر مکاتب و جنبش های سیاسی ظهور توامی را نداشته، به این علت که این جنبش قدرت سیاسی و اقتصادی نه چندان در خدمت خود نداشته است. مکاتب و جنبش های سیاسی و علمی دیگر چون مارکسیسم و یا هم کمونیزم معاصر طوری بنا نهاده شد که تیوریسان ها و یا حامیان شان از قدرت و نفوذ سیاسی، اقتصادی و اجتماعی زیاد برخوردار بودند ، و از نقاط مختلف جهان با فوران قدرت بیرون آمدند. در حالیکه جنبش فمینیسم به صورت نهانی و تک تک در نقاط مختلف جهان ظهور نموده است، ودر اکثر موارد گروهک های انعشابی این جنبش مخالف یک دیگر اند.
به باور آدرین ریج نویسنده امریکایی، فمینسم از یک سو یک لقب پوچ وسبک سرانه به نظر می رسد واز سوی دیگر به منزه نوعی اخلاق روش شناسی یک طریقه پیچیده تفکر در باره زندگی زنان است. این واژه هنوز تا آن جایی یک صفت مقبول نبوده که شخصی آنرا بپذیرد ، چون این لقب یا عنوان معمولا به افرادی و بخصوص به زنانی داده شده است که برای مطالعه این مکتب همت گماشته اند.
کریستین ویدون، جامعه شناس انگلیسی فمینیزم را سیاستی که در جهت تغییر روابط قدرت میان زن و مرد حرکت می کند تعریف میکنید. این تعریف بیشتر اشاره اش به شناس تغییر وتحول زیر ساختار های یک سویه است که در اقتدار مردان قرار گرفته است. به باور بل هوکس منتقد امریکایی ، فمینیسم بوجود آورنده یک تعهد سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی است که سعی دارد تسلط جنسی، سیاسی و نژادی را بازسازی کند که در آن رشد فرد بر منافع امپریالیزم ، توسعه طلبی اقتصادی و تمایلات مادی ارجحیت دارد. به باور عده یی دیگر از فمینیست ها، فمینیزم ایدیولوژی است که ضدیتش را برمادونیت موقف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی زنان ابراز میدارد.
نگارنده: ملک فیصل منزجر
Hits: 0
