حق برداشت مخصوص SDR که به ان پول کاغذی یاطلای کاغذی نیز اطلاق می شود یک دارایی پولی صوری است که در اواخر دهه 1960 توسط صندوق بین الملی پول ایجادشد تا کمبود نقدینگی بین المللی جبران شود.
چگونگی پیدایش
براساس قرارداد برتون وودز در1944 دلار به عنوان واحد پول بین المللی تعریف شد و امریکا مکلف گردید ارزش دلار را برحسب طلا به نسبت یک اونس طلا معادل 35 دلار حفظ نماید و در مقابل دلارهای ارائه شده از سوی صندوق یا سایر کشورها اقدام به پرداخت معادل طلای آن نماید. از سوی دیگر سایر کشورها نیز مکلف شدند ارزش پول ملی خود را برحسب طلا یا دلار تعریف نمایند. به این ترتیب این شرایط زمینه ای را به وجود آورد که کشورهای جهان اقدام به حفظ ارزش دلار نمایند. دراین شرایط امریکا اقدام به انتشار بدون پشتوانه دلار نمود و با استفاده از آن سهام کارخانجاتی را در کشورهای اروپایی و ژاپن خریداری نمود و از این طریق نفوذ خود را دراین کشورها افزایش داد و در کنار آن نیز توانست هزینه های جنگ ویتنام را تامین کند.
این دلارهای بدون پشتوانه که به دلارهای اروپایی معروف شدند تا حد 60 میلیارد دلار منتشر گردیدند درحالیکه میزان طلای پشتوانه آن ها از 10 میلیارد دلار تجاوز نمینمود به این ترتیب بانک های مرکزی کشورهای مختلف به واسطه داشتن ذخایر دلاری فراوان درخواست تبدیل دلار به طلا را افزایش دادند, این اقدام موجب گردید امریکا با افزایش نرج بهره درصدد جذب این دلارها شود, اما این تصمیم امریکا فایده ای نداشت و زمینه فروپاشی این سیستم فراهم گردید.
درپی این وقایع 1967 کشورهای عضو IMF تصمیم گرفتند یک واحد پولی بین المللی را جایگزین دلار نمایند. زیرا انتخاب هر ارز دیگر موجب ایجاد مزیت هایی برای کشور صاحب آن می شد, درنتیجه بنابه پیشنهاد امریکا یک واحد پولی سوری بین المللی براساس میانگین سبد پولی کشورهای پیشرفته دنیا تحت عنوان حق برداشت مخصوص از 1970 به جریان درآمدند.
تفاوت حق برداشت معمول از حق برداشت مخصوص
از انجائی که این برداشت با حق برداشت معمول از صندوق تفاوت دارد حق برداشت مخصوص نامیده می شود.
تفاوت:
1- کشورهای عضو, سهمیه خود را تماما به پول ملی پرداخت میکنند.
2- حق برداشت مخصوص یک نوع حساب اعتباری بانکی است که کشورهای عضو نزد صندوق باز می کنند و می توانند نسبت به سهمیه خود از هر نوع ارز مورد نیاز برداشت کنند, این نوع برداشت به عنوان وام تلقی نمی شود ولازم نیست که صاحب حساب حتی پس از بهبود وضع اقتصادی قسمتی از آن را برگرداند, این دو تفاوت اساسنامه مصوب صندوق را در برتون و ودزبه کلی نقض می کند.
سبدارزی 6 کشور قدرتمند که بیشترین سهم صادرات 1999-1981 داشتند
دلار امریکا 42 درصد
مارک آلمان 19 درصد
ین ژاپن 15 درصد
فرانک فرانسه 12 درصد
پوند انگلستان 12 درصد
یوان چین، تاهنوز مشخص نیست
هر پنج سال 1 بار چگونگی ارزش گذاری SDR مورد بازنگری قرار می گیرد.
امتیازات و معایب SDR
مزیت امتیازات:
1- از ثبات زیادی برخوردار است. به عنوان معیار ارزش گذاری در موارد مختلف به کارگرفته می شود مانند: قیمت نفت
2- اگر کشور بتواند به عنوان ارز ذخیره بین المللی به عنوان پشتوانه ازپول ملی استفاده کند.
معایب:
1- توزیع حق برداشت مخصوص براساس سهمیه کشورهای صنعتی با سرمایه بالا از حق برداشت مخصوص بیشتری برخوردارند.
2- حجم حق برداشت مخصوص در مقایسه با حجم نقدینگی در بازارهای بین المللی بسیار کم می باشد.
چگونگی حق برداشت مخصوص:
میزان تخصیص حق برداشت مخصوص در هر کشور برمبنای سهمیه قبلی کشور مذکور است.
تصویب تخصیص جدید SDR براساس پیشنهاد جدید عامل صندوق و با آرای بیش از 85درصدی مجمع عمومی امکان پذیرمی باشد.
Hits: 1
