آبراهام مزلو سلسله مراتب نیازهایی که انگیزه رفتارهای انسان هستند را ارائه کرده است. این سلسله مراتب غالباً به شکل هرم نمایش داده می شود که در پائین ترین سطوح آن، نیازهای اساسی و ابتدایی و در سطوح بالای آن، نیازهای پیچیده تر قرار دارند.
خودشکوفایی در قلّه این هرم قرار دارد. بنابر نظریه مزلو، هنگامی که سایر نیازها در سطوح پائین تر هرم برآورده شد، فرد می تواند توجهش را بر این نیاز که در رأس هرم قرار گرفته متمرکز سازد. خودشکوفایی چنین تعریف می شود:
«تمایل به ارضاء نفس، یا به عبارت دیگر تمایل به شکوفا شدن در زمینه ای که استعداد بالقوه اش وجود دارد.»
ویژگی های افراد خودشکوفا به قرار زیر است:
▪ خویشتن پذیری
افراد خودشکوفا، خودشان و دیگران را همان گونه که هستند قبول دارند. آن ها قادرند از زندگی لذت ببرند بدون آن که مرتکب خلافی شوند. آن ها به دیگران بدون توجه به سابقه، وضعیت فعلی یا سایر عوامل فرهنگی و اجتماعی اقتصادی، به طور یکسان نگاه می کنند.
▪ واقع بینی
ایکی دیگر از ویژگی های عمده افراد خودشکوفا، حس واقع بینی است. افراد خودشکوفا به جای ترسیدن و هراسان شدن از چیزهای ناشناخته یا متفاوت، قادرند نگاهی منطقی و عقلانی به آن ها داشته باشند.
▪مسأله محوری
افراد خودشکوفا غالباً تحت تأثیر یک حس قوی از اصول اخلاقی و مسئولیت شخصی قرار دارند. آن ها از حل مسائل و مشکلات دنیای واقعی لذت می برند و غالباً درگیر کمک به دیگران برای بهبود زندگی شان هستند.
▪ تجربیات اوج
یکی دیگر از ویژگی های خودشکوفایی، داشتن متناوب تجربیات اوج است. امّا تجربیات اوج دقیقاً چه هستند؟ به گفته مزلو: «احساس افق های نامحدود گشوده شده در برابر چشم، احساس قوی تر بودن و به طور همزمان ناتوان تر بودن از قبل، احساس سرخوشی و شگفتی و بهت زدگی، احساس قرار نداشتن در زمان و مکان با اطمینان از این که یک چیز خیلی مهم و ارزشمند اتفاق افتاده است، به نحوی که فرد در زندگی روزمره اش به خاطر این تجربیات تا حدّی تغییر هویت داده و نیرومندتر گردد.»
▪ خودمختاری
افراد خودشکوفا از ایده های دیگران درباره شادی و خشنودی پیروی نمی کنند. این دیدگاه به فرد اجازه می دهد که در لحظه زندگی کند و از زیبایی هر تجربه ای لذت ببرد.
▪ انزوا و خلوت
افراد خودشکوفا برای امور شخصی ارزش قائلند و از تنهایی لذت می برند. با وجودی که همراهی با دیگران نیز برای آنان خوشایند است، امّا زمانی را برای کشفیات درونی و پرورش توانائی های بالقوه فردی کنار گذاشتن، جنبه اساسی دارد.
▪ شوخ طبعی فلسفی
افراد خودشکوفا عموماً دارای حس شوخ طبعی متفکرانه ای هستند. آن ها می توانند در موقعیت های مختلف از شوخ طبعی لذت ببرند و به خودشان بخندند. امّا هرگز به بهای جریحه دار کردن احساسات دیگران شوخی نمی کنند.
▪ خود انگیختگی
یکی دیگر از ویژگی های افراد خودشکوفا، تمایل به غیرمتعارف بودن و خودانگیختگی است. با وجودی که این افراد قادر به پیروی از انتظارات اجتماعی پذیرفته شده هستند امّا در افکار و رفتارشان خود را محدود به این ضوابط و معیارها حس نمی کنند.
▪ پویایی
با وجودی که افراد خودشکوفا دارای هدف های مشخصی در زندگی هستند امّا همواره از پویایی لذت می برند. برای آن ها حرکت به سمت دستیابی به هدف به همان اهمیت و لذت بخشی دستیابی به هدف است.
Hits: 0
