مدتی است موضوع بیتکوین (Bitcoin)، در محافل اقتصادی دنیا مطرح شده است. اگرچه بسیاری از افراد در این زمینه دانش کافی نداشته و نحوه دریافت بازدهی مناسب از این نوع سرمایه‌گذاری را نمی‌دانند اما بازده مناسب بیتکوین نسبت به بازارهای مالی کشورهای مختلف، توجه فعالان اقتصادی را به خود معطوف کرده است.
سوال مکرر مخاطبان در خصوص تعریف ماهیت بیتکوین و بایدها و نبایدهایی که فعالان اقتصادی و علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در آن باید بدانند، بهانه‌ای شد تا نگاهی اجمالی به این پول دیجیتال انداخته و نکات حائز اهمیت آن را بیان نماییم.
بیتکوین
از گذشته تابه‌حال، هر یک از کشورهای دنیا پول رایج خود را داشته‌اند؛ برای مثال پول رایج در آمریکا دلار و در بیشتر کشورهای اروپایی یورو است. با تعریف پول رایج در هر کشور، بین حاکمیت و مردم توافق رسمی صورت می‌پذیرد و پس از آن تمامی معاملات و سرمایه‌گذاری‌ها بر اساس این توافق صورت میگردد. در هر کشور می‌توان از طریق پول رایج آن و با استفاده از بانک‌ها یا مؤسسات مالی، مبالغ مختلف را انتقال داد و یا در بخش‌های مختلفی مانند بازار سرمایه، سرمایه‌گذاری کرد. بانک مرکزی هر کشور که معمولاً زیرمجموعه دولت محسوب می‌شود نیز وظیفه کنترل و مدیریت پول رایج آن کشور را بر عهده دارد. بیت کوین نیز مانند ارز کشورها، شبکه‌ای توافقی در میان مردم است، با این تفاوت اساسی که این واحد پول یک ارز دیجیتالی بوده و زیر نظر هیچ مرکز و یا سازمانی نیست و تنها توسط کاربرانش کنترل و مدیریت می‌شود.
بیتکوین، در سال ۲۰۰۹ با انتشار مقاله‌ای توسط ساتوشی ناکاموتو وارد بازارهای مالی دنیا گردید و پس از انتشار این مقاله، این واحد پولی مانند ارزهای مختلف برای خرید و فروش و به‌طور کلی برای کلیه فرآیندهای مالی، وارد بازار شد.
ازنظر کاربران فضای دیجیتال، ارزهای مختلف کشورها، پول سنتی محسوب شده و تفاوت بیتکوین با سایر ارزها در غیرمتمرکز بودن آن است. در واقع بیتکوین بر روی پایگاه دادهای غیرمتمرکز به اسم زنجیره بلاک (Block Chain) قرارگرفته که اطلاعات آن با ساختاری منظم و سازمان‌یافته برای دستگاه‌ها و رایانه‌ها قابل‌خواندن و دسترسی هستند.
زنجیره بلاک
امروزه افراد برای انجام فعالیت‌های روزمره خود به سازمان‌ها و مراکز واسطه نیازمند هستند؛ به‌عنوان نمونه وقتی خرید اینترنتی انجام می‌دهید و یا از طریق بانک مبالغ موردنظر خود را جابه‌جا می‌کنید، در حقیقت از سازمان‌های واسطه‌ای کمک گرفته‌اید. در این شرایط، معمولاً سازمان‌های واسطه‌ای با انبوهی از اطلاعات مشتریان مواجه هستند و همواره تلاش میکنند تا آن اطلاعات را کنترل نمایند. به‌عنوان نمونهای دیگر، هنگامی‌که شما سهام شرکت بورسی را به‌صورت آنلاین و از طریق کارگزاری آگاه خریداری می‌کنید، در حقیقت پیامی را برای پایگاه داده کارگزاری آگاه ارسال کرده‌اید و پایگاه داده این کارگزاری، پس از تحلیل و پردازش اطلاعات شما، پیام را در قالب درخواست برای سازمان مربوطه ارسال خواهد کرد و فرآیند خرید سهام شرکت بورسی موردنظر، انجام خواهد گرفت. در واقع در سازمان‌های واسطه‌ای داده‌ها دائماً در حال جابه‌جایی و پردازش هستند و با توجه به این موضوع، هنگامی‌که شما از طریق سازمان‌های واسطه‌ای فعالیت‌های خود را پیش می‌برید، اطلاعات این فعالیت‌ها در مرکز داده آن سازمان ثبت و نگهداری می‌شود؛ اما زنجیره بلاک، پایگاه دادهای است که اطلاعات آن به‌جای یک پایگاه داده بر روی میلیونها کامپیوتر قرارگرفته است. به این مثال توجه کنید، در حال حاضر پول رایج ایران(ریال) بر روی پایگاه داده بانک مرکزی قرار دارد؛ یعنی هنگامی‌که شما تراکنشی را بین دو بانک انجام می‌دهید، در حقیقت داده این تراکنش در پایگاه داده بانک مرکزی ثبت و نگهداری می‌شود و این داده‌ها هستند که بین دو بانک جابه‌جا می‌شوند و در واقع تمامی فعالیت‌های بانک‌ها بر روی پایگاه داده خودشان انجام می‌شود. اما در بیتکوین، پایگاه داده، بانک مرکزی و یا سازمان خاصی نیست. بلکه میلیونها کامپیوتری است که به زنجیره بلاک متصل هستند. در حقیقت زنجیره بلاک پایگاه داده غیرمتمرکزی است که به‌جای یک پایگاه داده خاص، بر روی میلیونها کامپیوتر ایجاد شده است.
مزایای زنجیره بلاک
دلیل استقبال از زنجیره بلاک، غیرممکن بودن امکان کنترل و هک آن هست. در شرایط خاص، شاید امکان هک و کنترل یک مرکز داده متمرکز وجود داشته باشد، اما وقتی صحبت از مرکز دادهای رمزنگاری شده بر روی میلیونها کامپیوتر می‌شود، هک کردن چنین مرکز دادهای امری تقریباً محال بوده و به همین دلیل بیتکوین مورد استقبال قرار گرفته است.
شبکه بیتکوین
بیتکوین یک شبکه توافقی میان کاربران است که تنها در صورت وجود اجماع میان همه آن‌ها می‌تواند کار کند. درنتیجه تمامی کاربران برای سازگار ماندن با یکدیگر، نیازمند استفاده از نرم‌افزاری هستند که از یک سری قواعد یکسان پیروی میکند.
کارکرد بیتکوین
در توصیفی ساده، بیتکوین نرم‌افزاری قابل نصب بر روی گوشی‌های هوشمند و کامپیوترهای شخصی است که کاربران از طریق آن می‌توانند نسبت به ارسال و دریافت این ارز دیجیتالی اقدام نمایند؛ نحوه کار بیتکوین به این صورت است که هریک از کاربران، کیف پولی بیتکوینی دارند که از طریق آن به خریدوفروش بیتکوین می‌پردازند. Wallet یا کیف پول مانند حساب بانکی است که افراد می‌توانند تبادلات مالی خود را از طریق آن پیش ببرند. این حساب یا کیف پول زیر نظر هیچ نهاد واسطی مانند بانک مرکزی نبوده و فقط متعلق به خود کاربر است.
به‌عنوان نمونه شما فرض کنید تمایل به خرید سهام در بورس دارید. در چنین شرایطی نیاز است که پس از دریافت کد بورسی، وجه نقد حساب معاملاتی خود را به‌اندازه ارزش سفارش موردنظر خود، افزایش دهید. درواقع شما پول را در مرحله اول به بانک موردنظرتان وارد کرده‌اید و سپس این مبلغ از حساب موجود در بانک به‌حساب معاملاتی شما نزد کارگزاری واریز شده است. حال فرض کنید که قرار است از طریق بیتکوین این انتقال را انجام دهید، ابتدا شما باید آدرس کیف پول کارگزاری را در بیتکوین دریافت کنید؛ سپس به اندازه مبلغ مورد نظر، بیتکوین خریداری کرده و تراکنش را در بیتکوین انجام دهید و تعداد بیتکوین مورد نظر خود را برای آدرس کیف پول کارگزاری خود ارسال کنید. در این نوع انتقال پول، بانک‌ها و سازمان‌ها دیگر نقش واسطه‌ای را ایفا نمی‌کنند و تنها کامپیوترهای جهان هستند که این تراکنش را مورد بررسی قرار می‌دهند. برای خرید بیتکوین می‌توان از طریق موتورهای جست‌وجوگر در وب‌سایت‌ها و شرکت‌های مختلف که برای این منظور وجود دارند و صرافی‌ها، اقدام نمود. بیتکوین خریداری شده قابل‌تبدیل به سایر ارزها است. همچنین از آن می‌توان برای خرید از فروشگاه‌های مجازی که درگاه پرداخت از طریق بیتکوین دارند، استفاده نمود.
چگونه کیف پول داشته باشیم؟
با نصب اولین کیف پول بیتکوینی بر روی گوشی هوشمند و یا رایانه خود، درواقع اولین آدرس بیتکوینی شما تولید شده است. آدرس‌های بیتکوینی همانند آدرس ایمیل است که هر فرد می‌تواند با هر نامی و به هر تعدادی داشته باشد. همان‌طور که در ایمیل، شما می‌توانید هویت خود را پنهان کنید، در کیف پول بیتکوینی نیز شما می‌توانید آدرس خود را آشکار نسازید.
پشت‌پرده بیتکوین
کاربران می‌توانند به‌راحتی از طریق شبکه بیتکوین، مبالغ موردنیاز خود را جابه‌جا کنند و به خرید و فروش بیتکوین بپردازند، فرآیند این انتقال به این صورت است که شبکه بیتکوین یک دفتر کل عمومی با نام “زنجیره بلاک” را به اشتراک می‌گذارد. این زنجیره تمامی تراکنشهای پردازش شده را در اختیار کامپیوترها قرار میدهد تا درستی هر تراکنش مورد بررسی و اعتبار سنجی قرار گیرد. اعتبارسنجی هر تراکنش توسط امضای دیجیتالی که مربوط به آدرس ارسال‌کننده آن است، محافظت می‌شود و به کاربران این امکان را میدهد که بر بیتکوینهای ارسالی خود از طریق آدرس بیتکوینی کنترل کامل داشته باشند. در حقیقت در زنجیره بلاک، هنگامی که فرآیند انتقال بیتکوین بین دو کیف پول انجام می‌شود، کیف‌های بیتکوینی یک قطعه داده محرمانه را برای خود نگه می‌دارند که در امضای تراکنش‌ها به کار می‌رود و یک مدرک ریاضی مبنی بر اینکه تراکنش‌ها از جانب صاحب کیف پول آمده‌اند. تائید تراکنش در شبکه بیت کوین طی فرایندی که “استخراج” نام دارد شروع می‌شود.
استخراج بیتکوین
همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، هنگامی‌که شما از طریق بانک، فعالیت‌های مالی خود را پیش می‌برید، در حقیقت پایگاه داده آن بانک، فرآیند انجام فعالیت‌های بانکی شما را بر عهده دارد، اما در بیتکوین به دلیل متمرکز نبودن پایگاه داده، این کامپیوترها هستند که پایگاه داده شبکه محسوب شده و بخشی از این پایگاه داده وظیفه اعتبارسنجی معاملات بیتکوینی را بر عهده دارد. به همین دلیل شبکه بیتکوین به افرادی که کامپیوترهای خود را در اختیار آن بگذارند، مبلغی پرداخت میکند. این موضوع باعث شده تا برخی از افراد جهت کسب درآمد، به استخراج بیتکوین روی آورند. استخراج، یک ترتیب زمانی را به یک زنجیره بلاک اعمال میکند، از بی‌طرف بودن شبکه محافظت میکند و اجازه میدهد کامپیوترهای مختلف با یکدیگر در مورد وضعیت سیستم به توافق برسند. در واقع جهت تأیید تراکنش‌ها، باید آن‌ها را در یک بلاک، که طبق قوانین بسیار سخت‌گیرانه‌ای رمزنگاری شده، دسته‌بندی کرد و به تائید شبکه رساند. حتی این قوانین از اصلاح بلاک‌های قبلی نیز جلوگیری میکنند.
تصویر زیر نمونهای از مزرعه استخراج بیتکوین (Bitcoin farm) را نشان میدهد:
مزایا و معایب بیتکوین
استفاده از بیتکوین به‌منظور انتقال پول، معایب و مزایای مختلفی را به همراه دارد. از جمله این مزایا، می‌توان به تراکنش فوری و بدون واسطه، پرداخت جهانی، کارمزد بسیار پایین، امنیت و کنترل بالا، شفافیت و بی‌طرف بودن و عدم تأثیرگذاری تحریم بر حسابهای بیتکوین اشاره کرد.
از جمله معایب بیتکوین نیز می‌توان به عدم آگاهی مردم از نحوه فعالیت در آن و کسب سود، تعداد پایین ارزش کلی بیتکوین در مقایسه با کسب‌وکارها، درحال‌توسعه بودن نسخه نرم‌افزاری بیتکوین، محدود بودن تعداد بیتکوین و در نتیجه سختتر شدن استخراج آن در طول سالهای آتی اشاره کرد.
قانونی بودن بیتکوین
در بسیاری کشورهای جهان دیدگاه‌های متفاوتی از منظر حقوقی نسبت به بیتکوین وجود دارد؛ به عنوان نمونه کشورهای آمریکا و انگلیس دیدگاه مثبتی نسبت به بیتکوین دارند، اما در کشورهای چین، هند، روسیه، سوئد، تایلند و… بیتکوین غیرقانونی تلقی شده و حتی دارای جرائم خاصی است.
واحد شمارش بیتکوین
واحدهایی که برای شمارش بیتکوین مورداستفاده قرار میگیرد، به شرح ذیل است:
قیمت بیتکوین
تا ۱۵ آبان ۱۳۹۶، تقریباً ارزش کل بازار بیتکوین ۱۳۰ میلیارد دلار بوده و بیش از ۱۶ میلیون بیتکوین استخراج شده در حالی که تعداد کل بیتکوینهای شبکه ۲۱ میلیون است. در حال حاضر قیمت جهانی بیتکوین، در حدود ۸۰۰۰ دلار هست. ارزش بیتکوین طی ماههای اخیر رشد بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده است؛ در شهریور ماه ۱۳۹۶ ارزش بیتکوین در محدوده ۴۵۰۰ دلار در نوسان بود و در آبان سال جاری، قیمت هر بیتکوین به ۷۰۰۰ دلار رسید و سپس تا مرز ۸۰۰۰ دلار پیش رفت و برای بار چندم رکورد قیمت آن شکسته شد.
پیش‌بینی آینده بیتکوین
اگرچه بسیاری از فعالان اقتصادی نمی‌توانند پیش‌بینی درستی از آینده قیمتی بیتکوین داشته باشند، اما بیشتر سرمایه‌گذاران بیتکوین بر این باورند که قیمت بیتکوین در آینده افزایش مناسبی خواهد داشت. به‌عنوان مثال کاسارس، بنیان‌گذار زاپو، بر این باور است که هر بیتکوین تا سال ۲۰۲۶ بین نیم تا یک میلیون دلار معامله خواهد شد. برخی از سرمایه‌گذاران بیتکوین نیز در تلاش برای پیش‌بینی آینده قیمتی بیتکوین به‌وسیله تحلیل تکنیکال هستند و به‌صورت روزانه با توجه به تحلیل‌های خود اقدام به خریدوفروش بیتکوین میکنند. ذکر این نکته حائز اهمیت است که در بیتکوین مانند هر بازار دیگری، عرضه و تقاضا، قیمت معامله را تعیین میکند.
جمع‌بندی
یکی از موارد مؤثر در تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری در بیتکوین، عدم داشتن پشتوانه مالی سازمانی یا دولتی در بیتکوین است؛ این در حالی است که برخلاف باور عموم، ارز کشورهای مختلف نیز دارای پشتوانه مالی نیستند؛ به‌بیان‌دیگر تا قبل از سال ۱۹۷۱، طلا به‌عنوان پشتوانه مالی پول هر کشور محسوب می‌شد اما پس‌از آن، تمامی واحدهای پولی وابسته به دلار، که یک ارز خارجی است، بدون پشتوانه مالی چاپ می‌شود. درنتیجه می‌توان این ادعا را مطرح کرد که بیتکوین نیز مانند ارز کشورهای دیگر بدون پشتوانه است و از این نظر تفاوتی با سایر ارزها ندارد؛ اما به دلیل جدید و دیجیتالی بودن آن، برای عموم مردم ملموس نبوده و مرسوم شدن آن در جامعه نیاز به زمان زیادی دارد. اما درحالی‌که بسیاری از مردم از وجود ارز دیجیتالی به نام بیتکوین خبر ندارند، سرمایه‌گذاران از این ارز دیجیتالی سود مناسبی کسب میکنند.
Hits: 0
