پول مجازی

آیا رویای دنیای بدون بانک مرکزی تحقق می‌یابد

مشهور است که میلتون فریدمن خواستار انحلال فدرال‌رزرو و جایگزینی آن توسط نظام پولی خود‌کاری شده بود که در آن عرضه پول با روندی تدریجی و شتابی از پیش تعیین‌شده افزایش یابد.  او بر این باور بود که چنین سیستمی تورم را کنترل کرده و تصمیم‌گیری‌های مربوط به مصارف و سرمایه‌گذاری را بر بستری قابل پیش‌بینی مستقر می‌کند. به نظر می‌رسد رویای فریدمن به واقعیت بدل شده – البته این رویا نه توسط یک بانک مرکزی در جهان واقع بلکه در دنیای مجازی شکل واقع به خود گرفته است. بیت کوین که «نخستین پول دیجیتالی غیر‌متمرکز جهان» به شمار می‌رود در سال 2009 میلادی و توسط برنامه‌نویسی با نام ساتوشی ناکوموتو (که به نظر نمی‌رسد نام واقعی وی باشد) ابداع شد. این پول مجازی بر خلاف سایر پول‌های مجازی (از جمله لیندن دالر که در دنیای مجازی سکند لایف مبادله می‌شود) دارای یک مرکز کلرینگ که انحصاراً توسط یک سازمان یا شرکت اداره شود، نیست. بیت کوین همچنین به هیچ یک از پول‌های دنیای واقعی نیز گره نخورده (peg) است و همین ویژگی سبب شده این پول برای خرید کالا و خدمات در دنیای واقعی نیز قابلیت استفاده داشته باشد. بیت کوین در عین حال به هیچ وجه نیازی به مقام پولی مرکزی برای نظارت، تایید و تصویب تراکنش‌ها نداشته و تمامی مبادلات در آن مبتنی بر شبکه‌های P2P است که مشابه با خدمات اشتراک فایل سرویس‌هایی مثل بیت تورنت است. آسان‌ترین راه برای ذخیره بیت کوین ثبت نام در یکی از سایت‌های خدمات کیف پولی است که می‌توان تمام تراکنش‌های لازم را با آن انجام داد.

این روش همچنین به معنای اعتماد به تامین‌کننده این خدمات و عدم بروز تقلب در آن و یا خروج از بازار است که می‌تواند پس‌انداز مشتریان را ذخیره کند. کاربرانی که نسبت به امنیت بیت کوین خود نگرانی داشته باشند می‌توانند کیف دیجیتال شخصی خود را بر رایانه‌شان نصب کنند. در این شرایط کاربران باید رایانه خود را از ویروس یا آسیب‌های فیزیکی دور نگه دارند. این یعنی اگر دود از لپ‌تاپ‌تان بلند شد، سکه‌های مجازی موجود در هارددیسک هم بر باد رفته است. (نگه داشتن یک نسخه پشتیبان از این سکه‌های مجازی می‌تواند راه حل مناسبی باشد) امنیت همه تراکنش‌ها با استفاده از روش رمزگذاری کلید عمومی (public –key) – بسیاری از مبادلات تجاری آنلاین با استفاده از این تکنیک انجام می‌شود‌- تامین می‌شود. این پول مجازی با ایجاد دو کلید ریاضی مرتبط به هم کار می‌کند، به نحوی که رمزگشایی از یک پیام صرفاً با استفاده از یک طرف پیام رمزگذاری شده و یا پیام عمومی امکان‌پذیر نخواهد بود. کلید مخفی که یکی از دو کلید تشکیل‌دهنده این پیام است توسط یک فرد نگهداری می‌شود و کلید دیگر عمومی است. خریدار یا همان پرداخت‌کننده پول با استفاده از کلید مخفی خود که همان رمز اوست می‌تواند انتقال پول مجازی‌اش را به فرد طرف معامله تایید کند. این روش تا حدودی امنیت لازم برای جلوگیری از دزدی را ایجاد می‌کند. اما نمی‌تواند از خرج کردن مضاعف بیت کوین توسط دارنده آن جلوگیری کند. در واقع دارنده بیت کوین به دلیل عدم وجود یک ناظر مرکزی می‌تواند اقدام به جعل پول الکترونیکی خود کند. در سیستم پول واقعی که مقام ناظر مرکزی بر آن نظارت می‌کند، تمامی تراکنش‌ها از طریق سیستم کلرینگ مستقر در یک پایگاه داده‌ها پردازش می‌شود. در این گونه سیستم‌ها اگر یک کاربر بخواهد همان پولی را که در تراکنش قبلی خرج کرده دوباره خرج کند از سوی سامانه ناظر رد می‌شود. شاید مهم‌ترین و تنها مزیت بزرگ بیت کوین عدم وجود یک سیستم متمرکز در آن است. اما ردیابی تراکنش‌ها در یک شبکه گسترده با پراکندگی بسیار کار دشواری است. در واقع بسیاری از برنامه‌نویسان از سال‌ها پیش بر این باور بوده‌اند که تحقق چنین امری نا‌ممکن است. این همان مشکلی است که تلاش‌های پیشین برای ایجاد یک پول مجازی به معنای واقعی را با دشواری‌های بسیاری مواجه کرده بود: «تنها راه برای جلوگیری از دوباره خرج کردن یک پول توسط همان کاربر ایجاد یک نهاد ناظر مرکزی است.» و اگر قرار باشد یک نهاد مرکزی ناظر برای چنین سیستمی طراحی شود، مردم ترجیح می‌دهند به همان دولت بدجنسی که همیشه می‌شناخته‌اند بچسبند. بیت کوین‌ها بر خلاف اسکناس‌های رایج فاقد شماره سریال‌های یکتا هستند. همچنین در این سیستم شما با فایل‌های مجازی اسکناس که دارای هویت دیجیتالی غیر‌قابل کپی باشند مواجه نیستید. به جای آن لیستی از همه تراکنش‌هایی که تا آخرین لحظه انجام شده است، وجود دارد. این تراکنش‌ها در دو گونه متفاوت عرضه می‌شوند. در برخی از این تراکنش‌ها ارز یا همان پول مجازی که در اینجا مراد از آن همان بیت کوین است، ایجاد شده و در تراکنش‌های نوع دوم اندازه عددی پولی که بین خریدار و فروشنده رد و بدل می‌شود، مشخص می‌شود. در اولین تراکنشی که توسط خالق بیت کوین انجام شده 50 بیت کوین از این پول مجازی ایجاد شده است. در تراکنش دوم مقداری از این اعتبار 50 بیت کوینی که صرفاً در اختیار خالق اولیه بوده به نفر بعدی منتقل شده و در کیف پول او ذخیره می‌شود. این اقدام و هر گونه کنش مالی در این سیستم که پس از آن انجام می‌شود به طور خودکار به تمام کاربران درون سیستم مخابره می‌شود. در ابتدا با توجه به کوچک بودن شبکه و کم بودن تعداد مبادلات، تایید و تشخیص صحت تراکنش‌ها آسان و سر‌راست است. نخستین فردی که تراکنش‌های جدید را تایید می‌کند باید آخرین گزارش عملیات و تغییرات حساب خود را در مقابل تراکنشی که قرار است در آینده مورد قضاوت شبکه قرار گیرد، ارائه ‌کند. چنانچه سایر کاربران صحت و هویت این کاربر را مورد تایید قرار دادند تراکنش او مورد پذیرش واقع خواهد شد. اما اگر کسی قصد داشته باشد با پاک کردن تراکنش‌های قبلی و یا استفاده از بیت کوینی که قبلاً خرج کرده سیستم را به بازی بگیرد به سرعت توسط شبکه مورد شناسایی قرار گرفته و تراکنش‌های او بی‌اعتبار شناخته می‌شود. هرچند با گسترش شبکه از چند کاربر به هزاران کاربر و افزایش حجم تراکنش‌ها به میلیون‌ها فقره، تعداد گزارش‌هایی که باید در شبکه مورد تایید قرار بگیرد نیز به شدت بالا می‌رود. اما اعمال نظارت از سوی تمامی کاربران و تایید صحت اولین پیشنهادی که در شبکه قرار می‌گیرد در نهایت به کاری غیر‌ممکن مبدل شده و در نتیجه کل سیستم دچار وقفه خواهد شد. به همین دلیل باید راه حلی ایجاد شود که ثبت رسمی تقاضای کاربران به سرعت به‌روز شده و در زمان حال، مورد توافق همه قرار گیرد و در عین حال امکان خرابکاری و سوء‌استفاده به افراد سود‌جو نیز داده نشود. راه حل نبوغ‌آمیز (آقا یا خانم) ناکاموتو خالق بیت کوین حاوی دو تکنیک رمزگذاری است که در ادبیات رایانه‌ای با نام‌های هشینگ و کار اجباری (Work Forced) شناخته می‌شود. یکی دیگر از ابعاد جالب توجهی که در طراحی بیت کوین مورد نظر قرار گرفته این است که همه تراکنش‌های جدید به طور خودکار به سراسر شبکه ارسال و در پکیج‌هایی که بلاک (Block) نامیده می‌شود مورد تحلیل قرار می‌گیرد.  خلق یک بلاک جعلی و دریافت تاییدیه شبکه به قدرت پردازش رایانه‌ای بیش از کل شبکه بیت کوین نیاز دارد. این وضعیت فقط زمانی رخ می‌دهد که جاعل بتواند بیش از نیمی از کل ظرفیت پردازش شبکه را در اختیار بگیرد که هر چند این امکان دور از ذهن نیست اما برای یک فرد بسیار پر‌هزینه خواهد بود. در نتیجه بیت کوین شبکه‌ای است که نظارت بر آن بر عهده‌ خود کاربران است و فرآیند خلق پول در این شبکه نیز بر این منوال است که نخستین کاربر در برابر 50 سکه بیت کوینی که برای انجام کار اجباری به دست می‌آورد بخشی از قدرت محاسباتی را به طرف دیگر واگذار می‌کند. این فرآیند با هر بار تراکنش جدیدی که در هر بلاک ایجاد می‌شود 50 سکه بیت کوین خلق می‌کند. بنابراین فرآیند خلق پول در این سیستم همواره به توافق کاربران شبکه مشروط است. (البته کاربران همیشه قادر خواهند بود تقاضای فردی را که با حقه‌بازی قصد دارد بیش از 50 سکه ایجاد کند، ابطال کنند.) این سازوکار بیت کوین را قادر ساخته است که با روش نظارت جمعی بر مشکل افزایش حجم پول فائق آمده و با سرعتی تدریجی و بدون حضور مقام ناظر مرکزی حجم پول در گردش را افزایش دهد. در حال حاضر به طور متوسط هر ساعت 300 سکه بیت کوین در شبکه ایجاد می‌شود. همچنین بر اساس الگوریتم طراحی‌شده در این سیستم قرار است هر چهار سال سرعت ضرب سکه به نصف تقلیل یابد به نحوی که در پایان سال 2013 به 25 سکه در هر بلاک و در سال 2017 به 12.5 سکه در هر بلاک و به همین ترتیب ادامه یابد. در پایان سال 2030 میلادی حجم کل سکه‌های بیت کوین ضرب‌شده در شبکه در حدود 21 میلیون قطعه خواهد بود.

منبع

Hits: 0